Uok 398. 21 (575. 172) Qaraqalpaq xaliq ertekleri

JARTIBAS
E
rte  zamanlarda  bir  bay  bolipti.  Omn  lish  hayali  bar 
eken.  Olardin  ushewi  de  tuwmaydi.  Aradan  birneshe 
jil  otedi.  Bay  qirq jasqa jetedi. 
01
  endi  perzent  dep  ah  shekti, 
kozinen  qanli jas  tokti.
Solay  etip,  ol  lish  hayali  menen  birge  awliye  qoymay 
ziyaratlap  keledi.  Olar  jolda  bir  jolawshiga  joligadi.  Bay 
jolawshidan  qay  jerden  kiyatirganligin  soraydi.  Jolawshi 
qasmdagi  jetelep  kiyatirgan  eshkisinin  awirganligin,  eshkisin 
awliyede  tiinetip,  tawir  bolganhgin  aytadi.  Bay  da  ozinin 
arziw-armamn  togip  saladi.  Sonda jolawshi:
—  Anaw  siriq  koringen  awliyege  barip,  bir  tiin  tlinen, 
albette,  sharapati  tiyip,  lish  hayaliniz  da  tuwiwi  miimkin,  — 
deydi  olarga  tilekles  bohp.
Olar jolawshiga  minnetdarshiliq  bildirip,  jolawshi  korsetken 
awliyege  baradi.  Sol  jerdegi  qazanga  bir  qoy  saladi.  Sol  kiini 
tiinde  awliyede  tiinep  shigadi.
Ertenine  azanda  olar  awilina  qaytadi.  Jolda  baratirip  bay 
hayallarma:
—  Tiis  kordiniz  be?  —  dep  soraydi.
tJshewi  de  tiis  koripti.  Qizigi  sonda,  lish  hayali  da  birdey 
tiis  korgen  eken.  Bir  gam jolda  ketip  baratirip  olarga  «togayda 
bir  tiilkini  koresiz,  sol  tiilkini  togaydi  lish  aylandinp  quwasiz, 
sonda  ol  lish  altm  alma  tuwar,  ane,  som jeseniz,  lishewinizge 
qudayim  lish  ul  berer»  degen  qusaydi.
91

---

Bay  bul  ajayip  tiisti  jaqsiliqqa jorip,  hayallarm  ertip,  liyine 
keledi.  Olar jaqsi  niyetler  menen  otira  beredi.
Soytip,  bay  atma  minip,  togayga  tiilki  izlep  ketedi.  Togaydin 
shetinde  turgan  bir  qizil  tiilkini  koredi.  Sol  janiwardi  lish 
aylandinp  quwiwdin  ornina  jeti  aylandirip  quwadi.  Togaydm 
bir  shetinde  tiilki  tuwip  taslagan  ush  almam  tawip  alip,  liyine 
qaytadi.  Uyine  kelip  lish  hayalma  lish  almam  beredi.  Hayallar 
bay  kelgen  waqitta  nan  jasap  otmp  edi,  lilken  ham  ortanshi 
hayallar  zuwala  jasap,  kishi  hayal  tandir  ortep  tur  edi.  Kishi 
hayal  almasm  bir  tislep  qalganin  astaqtamn  listine  qoyadi. 
Ana  eki  hayal  oz  almalarm jep  bolip,  kishi  hayaldiA  almasm 
da  bolisip  jeydi.  Kishi  hayal  liyge  kelse,  almamn  joq  ekenin 
koredi.
Aradan  kiin  otti,  ay  otti,  hayallardin  lishewine  de  hamile 
pitti.  Kiinlerden  bir  kiini  lish  hayal  da  tolgatip,  kop  uzamay 
bosanadi.  IJlken  hayallardin  balalariniri  densawligi  bekkem, 
aneydey,  al,  kishi  hayaldni  balasi  bayagi jarti  almam jegeninen 
keyin  balasimn  basi jarti  bolip  dlinyaga  kelgen.  Bay  balalarm 
korip,  quwamp,  lish  kiin,  lish  tun  toy  berdi.
Aradan  aylar,  jillar  otti.  Balalan  erjetti.  Bay  lilken,  ortanshi 
balalarma  jaqsi  kiyim-kenshek  penen  kiyindirdi,  at  mindirdi, 
al  Jartibasqa  qoy-eshki,  qara  mallardi  baqtinp  qoydi.
Jartibas  maldin  keyninde  jiirip,  oqjay,  sanjay  diizetip, 
shimshiq,  garga  atatugin  boldi.
Kiinlerden  bir  kiin  Jartibas  maldi  bagip jiirip,  «menin  akem 
minaw  eki  agama  at  mindirip,  jaqsi  kiyindirip  alpeshleydi, 
meni  bolsa,  maldin  izine  qoyipti,  ya  at  bermese,  ya  jaqsi 
kiyimlerdi  kiydirmese»  dep  qiynalip  ah  shekti,  kozinen  qanli 
jas  tokti.