Unutmas meni bog‘im

UNUTMAS MENI BOG‘IM»
Bolalikdan san’at sinoatiga oshuf¬ta qalbni so‘z jilosi, ohangi toblab voyaga yetkazdi. Adabiy saboqlar, iste’dodlar davrasidagi qizg‘in suhbatlar, sayohatlar yosh shoirga badiiyat asrorini teran idrok etishga zamin yaratdi. U Firdavsiy, Sa’diy, Navoiy, Fuzuliy she’rlari zaminidagi kishi tuyg‘ularini qunt bilan o‘rgandi. Qo‘qondagi adabiy muhit o‘smirni mumtoz va zamonaviy adabiyot bilan yaqindan tanishtirib, uni olam-u odam nafosatini, yuksak tuyg‘ular oqimini, sezimlar nazokatini tuyishga chorladi.
Usmon Nosir Moskva safari davomida Pushkin, Lermontov, Yesenin asarlarini mutolaa qilishga qiziqib qoladi. Rus shoirlari ijodidagi janriy rang-baranglikni kuzatibgina qolmay, ularning iste’dod qirralarini kashf etib boradi. Shu bilan birga, Moskvadagi kinodramaturgiya texnikumida tahsil oladi. Bu davrda rejissyor, aktyorlar bilan bo‘lgan muloqotda sohaning
asrorini o‘rganishga ahamiyat qaratadi. Bu yerdagi muhit shoirni adabiy hamkorlikni mustahkam¬lash bilan birga, o‘z dunyoqarashini boyitish-da ham turtki bergan.
Kishining bilimlari uni yog‘du yanglig‘ hidoyat, ma’rifatga boshlaydi. Keyinchalik Usmon Nosirning «Atlas», «Zafar» dramalarini yaratgani bu san’atning nozik tomonini o‘rganganidan voqif aylaydi.
U Pushkinning «Bog‘chasaroy fontani», Lermontovning «Iblis» asarlarini tarjima qilgan. Shunchaki o‘zbekchaga o‘girmagan, ulardagi ramz, ohang, ifodani saqlab qolish, asliyatdagidek yetkazishga muvaffaq bo‘lgan.
Zamondoshlari shoirning yoddan she’r o‘qish qobiliyatini alohida e’tirof etishgan, turli gurunglarda ham tarjima she’rlari yoxud o‘ziga ma’qul bo‘lgan asarini zavq bilan aytganini xotirlashgan. Turob To‘la shoirning hissiy to‘lqinlar iskanjasida ingrab she’r o‘qiganini yodga olgan.
1932 yil shoirning ilk she’riy to‘plami «Quyosh bilan suhbat», so‘ng «Safarbar satrlar» nashr etildi. Bu asarlar darrov adabiy jamoatchilik e’tiboriga tushdi. Ulardagi yoniq qalb, haroratli ifodalar yosh shoir iqtidoridan voqif etardi.
Senga tor keldi bu ko‘krak,
Sevinching toshdi qirg‘oqdan.
Tilim charchar, ajab, gohi
Seni tarjima qilmoqdan.
U she’riyatni, unga sodiqlikni sharafli burch deb sanagan. U bu san’atni yuksaltirishdan, go‘zal tuyg‘ularni avj pardalarda kuylashdan rohatlangan. Qalb taftidan yangragan izhorlar estetik salmoqni qabartirib ko‘rsatgan.
Shoirning «Yurak» she’rlar to‘plamidagi sayohat xotiralari fikr va tuyg‘u uyg‘unligi, hissiy va tasviriy ifoda nafisligi bilan diqqatni tortadi. Muallif ozar, gruzin, arman diyorlarining so‘lim tabiatini rangin bo‘yoqlarda jonli tasvirlaydi. Bu xalqlar tili, madaniyatiga xos belgilarni tiniq, tabiiy yoritishga harakat qiladi. Iste’dod, nozik did, atrof-olam nafosatini teran his etib zavqlanish shoirga ranglar jilosi, turfa iforlar bo‘yini yorqin, tabiiy aks ettirish imkonini beradi. «Naxshon» dostonidagi quyidagi parcha kitobxon e’tiborini tortadi:
Bog‘larga namozgar
salqini tushdi,
Gullar nam bargini qayirdi asta.
Oftob ham suv ichar
tog‘lardan pastda,
Loladek qip-qizil o‘t
shafaq o‘chdi.
Shoir uchun bog‘ – ona Vatan.
U tabiat bag‘rida tong ottirish, tunni kutib olishdan rohatlangan. Usmon Nosir timsollarda go‘zallikni his ettirishga intilibgina qolmay, satrlar silsilasida xos kayfiyat, badiiy niyatni sezdirishga musharraf bo‘lgan. Sokin ohang sadolari shoirni go‘yo sinovli onlardan ogoh aylaydi. Namozgar shom vaqti kun botishiga ishora qiladi. Abdulla Qodiriy ham «O‘tkan kunlar» asarining ilk jumlasida
«...quyosh botqan, tevarakdan shom azoni eshitiladir» xabarini keltiradi. Shom kun qorayishi pallasi ikki ijodkorning xalq, millatga keladigan halokatdan voqif etish usuli ekani ayon bo‘ladi, maslakdoshlar xolisligi, ko‘ngli bezovtaligi bu bitiklarda tiniq ko‘rinadi. Gullarning bargini qayirishi erksizlikka, oftob-nurning pastda suv ichishi so‘nishiga urg‘u beriladi. Loladek qip-qizil ramzi ham ayni qon, jaholatning nishonasi tarzida taqdim etiladi.
Bargdek uzilib ketsam,
Ma’naviyat marshrutlari – doimiy tashriflar maskani

Rivojlanish jarayonida har bir sohaga ma’naviyat va ma’rifatni tatbiq etish, ishni shu asosda tashkil etish vazifasi qo‘yilayotgani bejiz emas. Zero, ma’rifatga yo‘g‘rilgan har qanday amal taraqqiyning tamal toshidir. Ma’naviyat chashmasidan suv ichgan daraxt hosili bir necha avlodga yetgulik meva beradi.

Ichki ishlar organlari xodimlarining ma’naviy-ma’rifiy bilimlarini oshirish, ularni milliy qadriyatlariga sodiq barkamol shaxs sifatida tarbiyalash maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Ma’naviy-ma’rifiy ishlar va kadrlar bilan ta’minlash departamenti tomonidan «Ma’naviyat marshrutlari» ishlab chiqildi. Unga asosan, 2022-yil davomida yurtimizning diqqatga sazovor joylari, muzeylar, ma’naviyat va ma’rifat maskanlari, tarixiy hamda madaniy obidalariga tashrif buyurish nazarda tutildi. Hududlar kesimida tasdiqlangan «Ma’naviyat marshrutlari» loyihalariga muvofiq barcha ichki ishlar organlari xodimlari va harbiy xizmatchilarni reja-taqsimotga asosan borishlari ta’minlanmoqda. Ushbu marshrutlar orqali o‘lkamizning tarixiy maskanlariga sayohat qilish rejalashtirilgani birinchi galda xodimlarning o‘z tug‘ilib o‘sgan yurti tarixini chuqurroq bilishni, ajdodlarning o‘chmas xotirasiga, ular qoldirgan boy ma’naviy merosni asrash va uni kelajak avlodga yetkazish mas’uliyatini yuklaydi.
Xodimlar tashrif buyuradigan madaniy obyektlar ro‘yxati hududlar kesimida tasdiqlangan bo‘lib, unda tarixiy-diniy merosimizni o‘rganish, tiklash, yosh xodimga qadimiy, boy tarixiy me¬rosimizni yetkazish orqali ichki ishlar organlari xodimlari ma’naviyatini yuksaltirish maqsadida 108 ta madaniy obyekt tanlab olingan.
Tarixiy-madaniy obyektlar o‘tmishning zalvorli voqealaridan so‘zlaydi. Ularni o‘rganishga kirishar ekansiz, xalqimizning boy ma’naviy merosga ega ekanligidan faxr-iftixor tuysangiz, ikkinchi tomondan, bu bebaho xazinani asrash, avlodlarga bus-butun yetkazish vazifasi zimmamizda ekanini teranroq anglaysiz. Shuning uchun ham hududlarda «Ma’naviyat marshruti» doirasida tashkil etilayotgan sayohatlarga jiddiy e’tibor qaratilishi kerak.
Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q, o‘tmishini unut¬gan xalqning kelajagi inqirozga yuz tutadi. Bu isbot talab etmaydigan haqiqatdir. Ro‘yxatdan o‘rin olgan madaniy obyektlar tarixiga nazar tashlasak, ularning tarbiyaviy ahamiyati,
qadr-qimmati katta ekani, ularni o‘rganish hayotiy zarurat ekani anglashiladi.
Insoniyat tamadduni beshiklaridan bo‘lmish Buxoro zaminida ne-ne buyuk allomalar, diniy va dunyoviy ilm egalari yashab, ijod qilgan. Yetti pir – Abduxoliq G‘ijduvoniy, Muhammad Orif Revgariy, Mahmud Anjir Fag‘naviy, Xoja Ali Romitaniy, Muhammad Boboyi Samosiy, Sayyid Amir Kulol va Bahouddin Naqshband me’moriy majmualari nafaqat yurtdoshlarimiz, balki butun dunyo musulmonlari uchun tabarruk maskanlar hisoblanadi. Yetti piri komil Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamdan boshlangan «oltin silsila»ning davomchilari sifatida e’tirof etilgan.
Bundan tashqari, Buxoroi sha¬rifning betakror tarixini ko‘rsata oladigan ma’naviy boyliklar – Ark Qo‘rg‘oni, Sitorai Mohi Xosa saroyi, Fayzulla Xo‘jayev uy muzeyi, Poyi kalon majmuasi, Buxoro drama
teatri, Ibn Sino uy muzeyi, «Jasorat» muzeyi, Mahmud Torobiy vatanparvarlik bog‘i kabi o‘ndan ortiq madaniy obyektlar ham ma’naviyat marshrutlaridan joy olgan.
Samarqandning butun olamga mashhur obidalari sayyohlarni bir necha asrlardan buyon o‘ziga mahliyo etib kelmoqda. Ko‘hna va navqiron, yer yuzining sayqali deb ta’rif-u tavsif etilgan muazzam shahar jonli tarixdir. Sohibqiron bobomiz, Mirzo Ulug‘bek va yana ko‘plab tarixiy shaxslarning mangu qo‘nim topgan orom¬gohiga ziyorat asnosida har gal yangidan-yangi ma’lumotlarni olasiz, bu dunyo o‘tkinchi ekani, yaxshi amallargina inson nomini abadiyatga muhrlashini anglab, ruhingiz tozargandek bo‘ladi, go‘yo. Ma’naviyat xazinalari xalqimiz tomonidan chuqur o‘rganilishi, avaylab-asralishi juda ham muhim. Har bir obida-yu osori atiqada ajdodlarning barhayot a’mollari aks etgan.