Unli tovushlar va ularning yozuvdagi ifodasi

UNLI TOVUSHLAR 

Hozirgi o‘zbek adabiy tilida oltita unli tovush mavjud deb e’tirof etilgan bo‘lib, ular kirill alifbosida o‘nta harf bilan yozib kelinmoqda. Ular quyidagilar: а, о, у, њ, и, э, е, ё, ю, я. Yangi alifboda esa unli tovushlar uchun oltita harf qabul qilingan: a,o,u,o‘,i,e.

1. Aa harfi orqali til oldi, lablashmagan, keng unli tovush ifodalanadi. Kirill va lotin yozuviga asoslangan har ikki alifboda bosma shakli ham, yozma shakli ham bir xil. Bu tovush q, g‘, x chuqur til orqa undoshlari bilan yonma-yon kelgan hollarda til orqa unlidek talaffuz qilinishi mumkin: qarg‘a, g‘alaba, qalin, xalq, xamir, g‘azab kabi. Qolgan hollarda til oldida talaffuz etiladi: mana, ona, aka, ota kabi.

      Topshiriq. Quyidagi so‘zlarni to‘g‘ri talaffuz qiling .

Adib, adir, adolat, albatta, alla, amal, ammo, anor, aqlli, arava, ariza, arxar, asbob, atama, axir, axloq, baxt, baqa, buqa, taqa, chaqa, hammom, aholi, mahalla. 

2. Oo harfi til orqa, lablashgan, keng unli tovushni yozish uchun xizmat qiladi. Uning ko‘rinishi ham har ikki alifboda bir xil. Masalan: olim, opa, olma, bola, xola, chol, navo, davo, ibo kabi. Faqat o‘zlashma baynalmilal so‘zlarda [o‘], [a], [i] tovushlariga yaqin talaffuz etiladi: opera, rol, traktor, direktor, okean kabi.