Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

Kalit so‘zlar
: 
xalqaro baholash dasturi, o‘quvchilarning o‘qish savodxonligini baholash, 
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining matnni o‘qib tushunish darajasini baholash, badiiy tajriba orttirish, 
ma’lumot olish va ulardan foydalanish, tushunish jarayoni. 
Prezidentimiz rahbarligida 2019-yil 19-martda “Yoshlar bilan ishlashni samarali tashkil etishda 
madaniyat, san’at, sport, axborot texnologiyalari, kitob o‘qishga qiziqishini oshirish bo‘yicha 5 ta muhim 
tashabbusni amalga oshirish to‘g‘risida” o‘tkazilgan videoselektor yig‘ilishida yoshlarni rivojlantirishga 
qaratilgan masalalar muhokama qilindi va sohalarga taalluqli 5 ta muhim tashabbus ilgari surildi [1]. 
Jumladan, to‘rtinchi tashabbus 
yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish, ular o‘rtasida kitobxonlikni keng 
targ‘ib qilish bo‘yicha tizimli ishlarni tashkil etishga yo‘naltirilgan. 
Shu nuqtayi nazardan, yoshlarni intelektual va ma’naviy jihatdan rivojlantirish va kitobga nisbatan 
qiziqish orttirish maqsadida respublikamizda, ayniqsa, yoshlar orasida kitobxonlik an’anasining yo‘lga 
qo‘yilishi, kitob mutolaasiga keng e’tibor qaratish bo‘yicha amalga oshirilayotgan say-harakatlar diqqatga 
sazovordir. Yangi axborot texnologiyalarining rivojlanishi hamda yuqori sur’at bilan kirib kelishi esa 
kitobxonlikning jamiyatdagi ahamiyatini yanada oshiradi. 
1958-yildan boshlab faoliyat olib borayotgan Ta’lim sohasidagi yutuqlarni baholash xalqaro 
assotsatsiyasi (IEA) ta’lim sohasiga oid o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma, malaka va kompetensiyalarini 
aniqlash bo‘yicha qiyosiy tadqiqotlar o‘tkazib kelmoqda. Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi ham 
ta’lim sifati va samaradorligini oshirish va xorijiy ilg‘or tajribalarni o‘rganish maqsadida Ta’lim sifatini 
baholash xalqaro assotsatsiyasi (IEA) bilan hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘ygan. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 29-apreldagi «O‘zbekiston Respublikasi Xalq 
ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida»gi 5712-son Farmonida 
2030-yilga kelib PISA xalqaro dasturi reytingida jahonning birinchi 30 ta ilg‘or mamlakatlari qatoriga
kirishiga erishish hamda xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni 
tashkil etish asosida o‘quvchilarning o‘qish, matematika va tabiiy yo‘nalishdagi fanlardan savodxonlik 
darajasini baholashga yo‘naltirilgan ta’lim sifatini baholashning milliy tizimini yaratish vazifalari 
belgilangan [2]. 
Konsepsiya doirasida, o‘quvchilarning tanqidiy fikrlash, axborotni mustaqil izlash, tahlil qilish 
malakalari va kompetensiyalarining rivojlanishiga alohida urg‘u berishni hisobga olgan holda, zamonaviy 
innovatsion iqtisodiyot talablariga javob beradigan umumta’lim dasturlari va yangi davlat ta’lim 
standartlarini joriy etish, o‘quvchilarning bilim darajasini baholashda ta’lim sifatini baholash bo‘yicha 
xalqaro PISA, TIMSS, PIRLS va boshqa dasturlarda doimiy ishtirok etish nazarda tutilgan. [3] 
PISA (The Programme for International Student Assessment) - O‘quvchilarning savodxonligini 
baholash bo‘yicha xalqaro dasturi tarkibiga kiruvchi PIRLS (Progress in International Reading and 
Literacy Study) - boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining matnni o‘qib tushunish darajasini baholash xalqaro 
dasturi, aynan, 4-sinf o‘quvchilarining o‘qish savodxonligini xalqaro darajada baholaydi. 
PIRLS yosh o‘quvchilarning sinfda va sinfdan tashqari o‘qishining ikkita keng qamrovli maqsadiga 
qaratilgan. Bular