Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

frazeologik kompetentlik
ni shakllantirish metodlaridan ona tili 
va o‘qish savodxonligi darslarida unumli foydalanish mumkin. Milliy o‘quv dasturi loyihasi asosida
yaratilgan darsliklarda iboralar ma’nosini anglashga doir bir qancha mashqlar berilgan. Ammo bu 
mashqlar faqat o‘sha darsda berilgan bir yoki iboraning tahliliga yo‘naltirilgan. 
O‘quvchida frazeologik kompetentlikni shakllantirish maqsadida maxsus lingvistik mashqlar 
to‘plamini ishlab chiqish masalasi juda dolzarb. Hozirda boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining aksariyati 
bu kabi mashqlarni ishlab chiqish va foydalanish, umuman olganda iboralar lug‘ati ustida ishlash ko‘lami 
haqida hech qanday tassavurga ega emas. Biz maqolada shunday mashq turlaridan ayrimlaridan namuna
keltiramiz. 
4-sinf O‘qish kitobi (2019)da berilgan “Davlat” ertagi matnida berilgan iboralar lug‘ati ustida 
ishlash. Ertak o‘qib beriladi. Analiz jarayonida notanish so‘zlar bilan birgalikda iboralar lug‘ati ustida 
ishlash tavsiya etiladi. 
1.
 
Ertakdagi iboralarni aniqlang. Ertak matnida quyidagi iboralar borligi aniqlanadi va alohida 
yoziladi: 
o‘tgan ekan – ilgari yashagan 
aqli shoshib – dovdiramoq 
hushi boshidan uchib – hayron bo‘lmoq, hayajonlanmoq 
holimiz xarob bo‘ladi – chorasiz, ilojsiz, imkonsiz qolmoq 
boshimizga musibat tushdi – g‘am, tashvishli holatga tushmoq 
oyoq tirayapti – qistamoq 
g‘am yemang – zerikmang 
ko‘ngliga taskin berib – ovutmoq 
bir yoqadan bosh chiqarib – ahil bo‘lmoq, birgalikda 
Iboralar ma’nosi tahlil qilinadi, ularning nutqdagi o‘rni beqiyosligi tushuntiriladi. 
2.
 
Ertakdagi ibora ishtirok etgan gaplarni iboraning ma’nosiga teng keladigan so‘z bilan 
almashtiring: 1. 
Qadim zamonda bir dehqon 
o‘tgan ekan 
(yashagan ekan). 2. Dehqonning