Universitetining jizzax filiali "amaliy matematika" fakultet "iqtisodiyot"

II bob. O‘zbekiston Respublikasi pul-kredit siyosatini tashkil etish 
2.1 O‘zbekiston Respublikasi pul-kredit siyosatining ustuvorliklari 
Bugungi kunda mamlakatimiz bank tizimi qat’iy xalqaro talablarga javob 
beradigan eng barqaror tizimlardan biri bo‘lib faoliyat ko‘rsatmoqda.
2013 yilda respublika bank tizimini yanada isloh qilish va rivojlantirishda 
asosiy e’tibor O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 26 noyabrdagi 
PQ-1438-sonli Qarori bilan tasdiqlangan «2011-2015 yillarda respublika 
moliyabank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori 
xalqaro reyting ko‘rsatkichlariga erishishning ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha 
kompleks chora-tadbirlar» Dasturi hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va 
Vazirlar Mahkamasining respublika moliya-bank tizimini rivojlantirishga oid 
boshqa qarorlarida belgilangan vazifalarni bajarishga qaratildi. Jumladan:
 
–
banklarning moliyaviy barqarorligi va likvidligini yanada oshirish 
maqsadida ular kapitallashuvini oshirish, resurs bazasini ko‘paytirish va aktivlar 
sifatini yaxshilash, bank sohasiga xususiy kapitalni keng jalb etish;
–
respublika tijorat banklari faoliyatini tartibga solish va bank nazorati 
tizimini Bank nazorati bo‘yicha Bazel qo‘mitasining yangi talablaridan kelib 
chiqqan holda xalqaro andozalar asosida takomillashtirib borish;
–
mamlakat bank tizimi va tijorat banklari faoliyatini etakchi xalqaro 
reyting tashkilotlari tomonidan qo‘llaniladigan me’yor va ko‘rsatkichlar asosida 
baholash amaliyotini kengaytirish va ushbu darajalarga erishish tadbirlarini amalga 
oshirish;
–
iqtisodiyotning real sektorini moliyaviy qo‘llab-quvvatlashga, ishlab 
chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlashga 
yo‘naltirilgan bank kreditlari hajmini yanada ko‘paytirish;
–
kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash, 
birinchi navbatda, yoshlar va ayollar bandligini oshirishga qaratilgan 
biznesloyihalarni moliyalashtirishga kreditlar ajratish hajmini oshirish;
–
xalqaro andozalar va tamoyillar hamda mamlakatimizda bozor 
munosabatlari rivojlanishining hozirgi real holatidan kelib chiqqan holda moliya-

---

bank sohasining qonunchilik bazasini yanada takomillashtirish ishlari amalga 
oshirildi.
2013 yilda bank tizimida amalga oshirilgan izchil va aniq maqsadli 
islohotlar banklar kapitallashuv darajasi va depozit bazasining yuqori sur’atlarda 
o‘sishiga imkon berdi va natijada bank tizimining moliyaviy barqarorligi 
mustahkamlanib, moliyaviy vositachilik roli kengaydi hamda ko‘rsatilayotgan 
bank xizmatlari sifati yanada oshdi.
Bank tizimining moliyaviy barqarorligi va rivojlanishi O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 2011 yil 7 yanvardagi PQ-1464-sonli Qarori bilan 
tasdiqlangan indikatorlar tizimiga asosan tahlil qilinganda, bank tizimining barcha 
ko‘rsatkichlari «yuqori darajada»gi indikator baholariga muvofiq kelmoqda.
Jumladan, 2013 yil bo‘yicha bank tizimida kapitalning etarlilik darajasi 
24,3 foizni tashkil etdi. Bu esa, Bank nazorati bo‘yicha Bazel qo‘mitasi tomonidan 
belgilangan xalqaro me’yordan 3 barobar yuqoridir.
Bank tizimi barqarorligining yana bir muhim ko‘rsatkichi hisoblangan 
likvidlik darajasi 2013 yilda ham 65 foizdan yuqori darajada saqlanib 
qolayotganligi va ushbu ko‘rsatkichning talab etiladigan minimal darajadan 2,2 
barobar ortiqligi mamlakatimiz bank tizimining mustahkamligini hamda har 
qanday tashqi va ichki salbiy ta’sirlarga to‘la bardosh bera olishini tasdiqlaydi.
Banklar tomonidan aholiga xizmat ko‘rsatish indikatorlari, jumladan, bank 
xizmatlaridan foydalanish darajasi har 100 ming (katta yoshli) aholiga to‘g‘ri 
keladigan bank muassasalari soni 49,7 tani tashkil etib (30 tadan ko‘pi yuqori 
bahoga to‘g‘ri keladi), «yuqori daraja» va har mingta katta yoshli aholiga to‘g‘ri 
keladigan jismoniy shaxs-omonatchilar hisobvarag‘i soni 1028 birlikni tashkil etib, 
bu bo‘yicha ham (1000 tadan ko‘pi) «yuqori daraja» baholariga muvofiq 
kelmoqda.
Shuningdek, yuqoridagi qaror talablari bo‘yicha respublika bank tizimida 
depozitlar hajmi dinamikasi, kredit qo‘yilmalari hajmining o‘zgarishi kabi 
indikatorlar ham yuqori darajadagi baholarga muvofiq kelmoqda.

---

Shu bilan birga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012 
yil 20 apreldagi 117-sonli qarori asosida 2012 yilning 1 iyulidan boshlab joriy 
etilgan, hududlarda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi, shu jumladan, moliya-
bank sohasi faoliyatini baholovchi indikatorlarning har chorakdagi tahlili natijalari 
tijorat banklarining hududlardagi filiallari ko‘rsatkichlarining yuqoriligini 
ko‘rsatdi.