Университети с. А. Салихов мутахассисликка кириш


Назорат ва мулохаза учун саволлар



Download 6,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/89
Sana06.07.2022
Hajmi6,14 Mb.
#750465
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   89
Bog'liq
3-1063

Назорат ва мулохаза учун саволлар
1. Кимёвий маиший хизмат товарларини классификациясини шархланг?
2. Кимёвий кир ювиш воситаларини классификацияси?
3. Догларни 
ва 
тозалаш 
воситаларини 
классификацияси 
ва 
ассортиментлари?
243


18-мавзу: Н ефт ва нефт махсулотлари экспертизаси
Режа:
1. Нефт ва уни кайта ишлаш асослари.
2. Нефт махсулотларининг тасниф ва вазифалари.
3. Бензин. Асосийтавсифлари ва маркалари.
4. Дизел ёнилги.
5. Корамой. Асосий хоссалари, маркалари ва ишлатилиши.
1. Нефт ва уни кайта ишлаш асослари.
Суюк ёгилги бирдан-бир ёнадиган суюк казилма — нефтни кайта ишлаш 
натижасида олинади. Нефт кадимги денгизларнинг тубида усимлик ва хайвонот 
микроорганизмларининг колдикларидан хосил булган булиб, мойсимон 
суюкликдан иборатдир. Ранги сарикддн тук жигар ранггача боради, баъзида 
кора тусда хам булади; нсфтнинг туси унинг таркибига боглик булади. Нефтни 
кайта ишлаш натижасида юксак самарали ёгилги, сурков мойлари ва махсус 
мойлар, битум, парафин, курум ва бошка нарсалар хосил булади. Нефтни кайта 
ишлаш махсулларидан пластмасса, синтетик тола, каучук буёг, кир ювиш 
воситалари, захарли кимёвий дорилар ишлаб чикарилади.
244


К
ай
та
 
и
ш
л
а
н
га
н
 
н
еф
т 
м
а
х
с
у
л
о
т
л
а
р
и
Л
2
со
S
F
40
2
4
5


Нефтни кимёвий таснифлаш углеводородларнинг ГУРУХ таркибига 
асосланган булиб, крйси углерод устун туришига караб нефт парафинли, 
нафтенли ва арома-тик классларга кири-тилиши мумкин. Тех-нологик 
таснифлаш нефтнинг тула тарки-би камда ёгилги, мой, олтингугурт ва парафин 
канча булиши мумкинлиги Хисобнга асосланади. Нефтнинг таркиби уни 
бундан буён кайта ишлаш юна-, лишини, ишлаб чикр-рилувчи нефт маг- 
сулотлари хили ва сифатини белгилайди.
Нефтдан ёгилги сифатида карийб фойдаланилмайди, у товар нефт 
махрулотларига айлантирилади. Нефтни крйта ишлаш олдидан газ айирувчи 
аппаратга юборилади ва у билан биргалашиб чиккан нефт гази айириб олинади, 
сунгра турли аралашмалардан тозаланади: эрнган газлар, сув, минерал тузлар, 
шунингдек кум, лойдан иборат механик аралашмлар ажратилади. Нефтни 
бевосита 
Хайдаш 
ва 
крекинг 
нефт 
махсулотлари 
олишнинг 
асосий 
усулларидир.
Нефтни бевосита хайдашда тиник нефт махсулотлари, айникра бензин унча 
куп чикмаслиги таказосидан крекинг жараёнии куллаш зарурати келиб чикди. 
Бу жараён огир углеводородларнинг узун молскулаларини парчалашга 
асосланган. Бунда харорат молекулаларга асосий бузадиган таъсир курсатади. 
Юкори хаР°Ратли термик крекинг ва каталитик крекинг булади. Термик 
крекингда (унинг харорати 450— 550°С ва босими 3— 6 МПа) керосин, газойл, 
корамой ва гудрон кайта ишланади. Аммо турли углеводородларнинг 
аралашмасидан иборат термик крекинг бензинлари физикавий ва кимёвий 
жихатдан этарлича баркарор булмаганлигидан улардан автомобил бензинла- 
рининг компонентлари сифатида фойдаланилади. Янада юкрри сифатли 
бензинларни 
олиш 
учун 
каталитик 
крекинг 
ишлатилади. 
У 
огир 
углеводородларнинг парча-ланиш жараёнларини тезлаштирувчи ва яхшиловчи 
модда — катализатор иштирокида бажарилади. Каталитик крекинг харорати 
450— 500°С, босими 0,2— 0,3 МПа. Синтетик алюмосиликатлар ва баъзи хил 
гиллардан катализатор сифатида фойдаланилади. Юкрри сифатли бензинлар 
негизини ташкил этувчи 
ароматик углеводородларни олишга аталган 
риформинг каталитик крекинг турларидан бири хисобланади. Каталитик крек 
ингда бевосита хайдашнинг керосин ва соляр фрактсияларидан хамда 
иккиламчи нефт махсуллари дистиллятларидан дастлабки хом ашё сифатида 
фойдаланилади.
Нефт мойлари олиниш усулига кура дистиллятли, колдик ва аралаш 
мойларга булинади. 
Бевосита хайдаш ва крекинг жараёнида шундай 
углеводород олинадики, уларнинг таркибидаги бир канча аралашмалар 
углеводородларнинг хоссасини ёмонлаштириб юборади. Сифатли товар нефт 
махсулотларини ишлаб чикариш учун углеводородлар кимёвий, адсорбтсион,
246


селектив, каталитик усуллар ва бошка усуллар билан тозаланади. Кимёвий 
тозалаш нефт мах,сулотларига сулфат кислота ёки ишкррлар билан ишлов 
беришдан иборат. Шу билан бирга кислота ёки ишкрр смолали, сулфитли, 
кислородли ва азотли моддалар билан узаро таъсирда булиб янги баркарор 
бирикмалар хосил килади, холбуки парафинли ва нафтенли углеводородлар 
улар билан узаро таъсирга киришмайди. Адсорбтсион тозалаш адсорбент 
(активланган кумир, окловчи гил ва бошкалар) катлами оркали нефт 
махсулотини 
филтрлашга 
асосланган. 
Туйинмаган 
угле-водородлар, 
смоласимон, сулфитли ва азотли моддалар-нинг молекулалари туйинган 
углеводородларнинг молеку-лаларига нисбатан купрок кутбли булади, нефт 
махсуло-тидан ажраб чикиб адсорбент юзида жойлашади. коятда ифлосланган 
ёк;илгига ишлов беришда адсорбтсион материал сарфининг купайиб кетиши бу 
услубнинг камчилиги хисобланади. Нефт махсулотларини бошка хил тозалаш- 
лардан сунг, масалан, кимёвий тозалашдан сунг ундан асосан якунловчи 
бостсич сифатида фойдаланишга тугри келади. Селектив тозалашда тозаланган 
махсулот 
ва 
бегона 
аралашмаларни 
турлича 
эритиш 
принципидан 
фойдаланилади. Сифатли нефт мойларини ишлаб чикаришда селектив тозалаш 
кенг куламда кулланади. 
Каталитик тозалаш (гидротозалаш) кимёвий 
тозалашнинг бир 
тури 
булиб, 
нефт махсулотига 
катализатор 
(алю- 
мокобалтомолибден бирикмалар ва бошка бирикмалар) дан фойдаланган холда 
юкрри хароратда кисилган водород билан ишлов беришга асосланган. 
Натижада туйинмаган углеводородлар туйинган углеводородларга айланади 
(уг-леводородлар 
баркароррок 
булиб 
колади), 
ёгилгининг 
сулфитли, 
кислородли ва азотли фрактсиялари водород сулфид ва бошка осон 
ажраладиган газлар чикариб парчаланади.

Download 6,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish