Университети кимё – технология факультети

Адабиётлар: 
1. Байшанова А.Е., Кедельбаев Б.Ш. (2016) Проблемы деградации почв. 
анализ современного состояния плодородия орошаемых почв республики 
Казахстан // Научное обозрение. Биологические науки. – 2016. –№2. –C.5–13. 
2. Белозерова А.А., mailto:[e-mail]Боме Н.А. (2014) 
Изучение реакции яровой пшеницы на засоление по изменчивости 
морфометрических 
параметров 
проростков 
// 
Фундаментальные 
исследования. – 2014. – №12–2. – С.300–306. 
3. 34. Djuraev T., Kushiev Kh.H. and Gafurov M.B (2018) Stimulating 
Properties of Components Glycyrrhizic Acid in Growth and Development of 

---

75
Wheat (
Triticum aestivum
) //J.Biol. Chem. Research. 2018. -Vol. 35. -№2. Р.323-
310.
 
ГЛИЦИРРИЗИН КИСЛОТАСЫ ТИЙКАРЫНДА СУПРАМОЛЕКУЛЯР 
КОМПЛЕКСЛЕРДИӉ СИНТЕЗИ ҲӘМ ОЛАРДЫӉ ҚӘСИЙЕТЛЕРИН 
ҮЙРЕНИӮ 
a
Алланиязова М.Қ., 
b
Джураев Т., 
b
Кушиев Х.Х., 
a
Алауатдинова А. 
a
Қаракалпақ мәмлекетлик университети 
b
Гулистан мәмлекетлик университети 
e-mail: 
[e-mail] 
Ҳәзирги ӯақытта дүньямыздыӊ жетекши илимий орайларында аӯыл-
хожалығы өсимликлериниӊ зүрәәтлиги ҳәм өнимдарлық сыпатын 
арттырыӯда, олардыӊ иммун системасы искерлигин тәбийғый бирикпелер 
жәрдеминде асырыӯға бағдарланған илим-изертлеӯ жумыслары алып 
барылмақта [1-2].
Усыған байланыслы, биз аӯыл-хожалығы өсимликлериниӊ замаррықлы 
фитопатогенлерге болған шыдамлығын тәбийғый физиологилық актив затлар 
жәрдеминде асырыӯшы жергиликли препаратлар жаратыӯ мақсетинде 
фитогормонға (ФГ) яғный индолил май кислотасына (ИМК) 3-О-(2-О-β-D-
глюкуроно-пиранозил)-β-D-глюкуронопиранозид-3-β-гидрокси-11-оксо-12-
ен-18β-Н, 20β-олеан-30- кислотасы моноаммоний дузын (ГКМАД) тәсир 
еттирип алынды (Глинбут): 
H
COOH
O
O
O
OH
O
OH
C
O
OH
OH
OH
COOH
N
H
C
3
H
6
C
5
O
NH
4
O
O
OH
x3H
2
O
Глинбут 
Алынған бирикпениӊ структурасы ИҚ спектроскопия усылы 
жәрдеминде тастыйықланды.
Бунда глицирризин кислота (ГК) ҳәм ФГныӊ супрамолекуляр 
комплекси “мезбан-мийман” дүилисинде қәлиплесиӯине тийкарланған. 

---

76
ГКныӊ ИМК менен пайда еткен супрамолекуляр комплекси, өз-ара гидрофоб 
тәсирлесиӯ және водород байланыслар есабынан пайда болатуғынлығы 
анықланды. 
Алынған «Глинбут» препараты менен бийдай тухымын егиӯден алдын 
ислеӯ берилгенде бийдай нәллериниӊ саны ҳәм зүрәәтликтиӊ артыӯы 
байқалды.