Умурзоқов, А. Тошбоев

Агротехник тадбирлар – экиндан бўшаган майдонларни икки ярусли қилиб, чуқур шудгорлаш, қиш кунларида яхоб сув бериш йўли билан кўсак қуртининг табиатдаги биринчи авлоди кўпайишининг олди олинади. Шахсий таморқалардаги помидор, ғўза, дон майдонлари четларига феромон, ўсув даври давомида ҳар бир гектар майдонга икки донадан феромон тутқичлар ўрнатилади.

Биологик усул – кўсак қуртининг табиатдаги биринчи авлоди бегона ўтларда ва помидорда тарқалиб, ғўзада эса иккинчи авлоди шоналаш пайтида тухум қўйишни бошлайди. Бу май ойининг 1-2 декадасига тўғри келади. Шу жумладан, тухумлардан қурт чиқишининг олдини олишга эътибор бериш зарур, бунинг учун биоусул билан ишланадиган ҳар бир гектарга 60000 дона трихограммани 5х5 метр схемада 400 та жойга тарқатиш керак. Акс ҳолда биологик усул самара бермайди. Чунки трихограмма узоққа уча олмайди. Орадан 4-5 кун ўтгандан сўнг, 2-маротаба ва яна шунча кундан кейин 3- маротаба трихограмма тарқатилади. Умуман, кўсак қуртининг ҳар бир авлодига қарши янгиланган 200 минг дона актив трихогаммани ҳавонинг салқин пайтида тарқатиш тавсия этилади. Пайкаллардан кўсак қурти тарқалган тақдирда эса, оталанган урғочи хабрабкондан ўртача 1:10 нисбатда, яъни 10 дона қуртга қарши 1 дона хабрабкон тарқатилади. Кўсак қуртининг 1 авлодига қарши камида 2 марта хабрабкон қўйилади. Лекин, бундай хабрабконнинг активлиги ва кўсак қуртининг қалинлиги ҳисобга олинади. Умуман, хабрабконни кўплаб тарқатган маъқул. Кўсак қуртининг тухуми ва кичик ёшдаги қуртларга қарши олтинкўздан фойдаланиш яхши самара беради. Бунда ҳар 5 та тухумга 1 дона ва ҳар 1 та қуртга ҳам 1 дона ҳисобидан олтинкўз личинкаси чиқарилади.

Кимёвий усул – кимёвий ишлов бериладиган майдонларда ҳар 100 тўп ғўзадан 8 та қурт ва тухум бўлса, бу ерларнинг ҳар гектарига Делтафос –1,5 л/га, Кинмикс – 0,6 л/га, Циперфос –1,5 л/га, Карате – 0,5 л/га, Сумиальфа –0,6 л/га миқдорида кимёвий воситаларини сепиш мумкин. Кўсак қурти билан бирга ўргимчаккана ҳам учраса, унда кимёвий ишловни комплекс усулда олиб бориш мумкин. Бунда Дельтафос 1,5 л/га, Циперфос –1,5 л/га миқдорида қўлланилади.