Умурзоқов Ў. П., Тошбоев А. Ж., Тошбоев А. А. Фермер хўжалиги

2. Биологик усул – кўсак қуртининг табиатдаги биринчи авлоди бегона ўтларда ва помидорда тарқалиб, ғўзада эса иккинчи авлоди шоналаш пайтида тухум қўйишни бошлайди. Бу май ойининг 1-2 декдасига тўғри келади. Шу жумладан тухумлардан қурт чиқишини олдини олишга эътибор бериш зарур, бунинг учун биоусул билан ишланадиган ҳар бир гектарга 60000 дона трихограммани 5х5 метр схемада 400 жойга тарқатиш керак. Акс ҳолда биологиу усул самара бермайди. Чунки трихогшармма узоққа учаолмайди. Орадан 4-5 кун ўтгандан сўнг 2-маротаба ва яна шунча кундан кейин 3- маротаба трихограмма тарқатилади. Умуман кўсак қртининг ҳар бир авлодига қарши янгиланган 200 минг дона актив трихогаммани ҳавонинг салқин пайтида тарқатиш тавсия этилади. Пайкалардан кўсак қурти тарқалган тақдирда эса, оталанган урғочи хабрабкондан ўртача 1:10 нисбатда, яъни 10 дона қуртга қарши 1 дона хабрабкон тарқатилади. Кўсак қуртининг 1 авлодига қарши камида 2 марта хабрабкон қўйилади. Лекин бундай хабрабконнинг активлиги ва кўсак қуртининг қалинлиги хисобга олинади. Умуман хабрабконни кўплаб тарқатган маъкул. Кўсак қуртининг тухуми ва кичик ёшдаги қуртларга қарши олтинкўздан фойдаланиш яхши самара беради. Бунда ҳар 5 та тухумга 1 дона ва ҳар 1 та қуртга ҳам 1 дона ҳисобидан олтинкўз личинкаси чиқарилади.
3. Кимёвий усул – кимёвий ишлов бериладиган майдонларда ҳар 100 тўп ғўзадан 8 та қурт ва тухум бўлса, бу ерларнинг ҳар гектарига Делтафос –1,5 л/га, Кинмикс – 0,6 л/га, Циперфос –1,5 л/га, Карате – 0,5 л/га, Сумиальфа –0,6 л/га миқдорида кимёвий воситаларинисепиш мумкин. Кўсак қурти билан бирга ўргимчаккана ҳам учраса, унда кимёвий ишловни комплекс усулда олиб бориш мумкин. Бунда Дельтафос 1,5 л/га, Циперфос –1,5 л/га миқдорида қўлланилади.
Кўсак қурти билан зарарланиш даражасини аниқлашда ҳар гектар майдондан 1 тадан намуна олинади. Намунада 100 та ўсимлик бўлиб, уларнинг нечтасида қурти ва тухумиборлиги, қуртларнинг ёшлари ва шу ўсимликдаги фойдали ҳашоратлар олтинкўзва хонқизи сони алохида ҳисобга олинади. Дала назоратчиси шу асосда тайёрланган маълумотларни зараркунандаларга қарши кураш штабига етказиши ва ана шу маълумотлар асосида биологик ёки кимёвий усулда кураш олиб борилиши керак.