Umurtqalilar zoologiyasi

qanotcha 
deb 
ataladi. Uchish vaqtida ma’lum darajada rullik vazifasini bajar­ 
adigan katta dum patlari 
yo‘naltiruvchi patlar 
yoki 
rul pat- 
laridir. 
Pat kaptar gavdasini boshidan oxirigacha qoplab ohnasdan, 
balki terining ma’lum qismlari -
pteriliylardagina 
bo'ladi, shu 
qismlar orasida patsiz joylar — 
apteriylar 
ham bor (80-rasm). 
Kichkina va yumaloq boshining uchidagi tumshuq asosan 
suyakdan tashkil topgan bo'lib, uning ustini shoxsimon mod- 
dali 
qin 
qoplab olgan. Qushlarning tumshug'i oziqlanish xa- 
rakteriga qarab turli- tuman shaklda tuzilgan bo'ladi. Tumshug'i 
ustki va ostki tumshuqdan iborat. Ustki tumshug'ining asosida 
burun teshiklari bor. Kaptar, to'tiqushlar va kunduzgi yirtqich 
qushlarning tumshuqusti asosidagi voskovitsa sezuvchi tana- 
chalarga boy, bo'rtib chiqqan yumshoq teri bilan qoplangan. 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
Katta ko'zlari boshining ikki yoniga o'rnashgan bo'lib, ustki 
va pastki qovoqlar hamda ko'zining oldingi burchagida pirpi- 
ratuvchi yumgich pardasi bor. Ko'zlarining orqasida va bir oz 
pastroqda shakli o'zgargan kontur patlar bilan qoplangan tash­ 
qi quloq kanalining teshigi joylashgan bo'lib, u quloqning 
nog'ora pardasiga borib taqaladi. Nog'ora parda orqali ajralib 
turgan o‘rta quloq yoki nog'ora bo'shlig'i og'iz bo'shlig'i 
bilan ingichka yevstaxiev nayi orqali qo'shiladi. Bunga 
ishonch hosil qilish uchun nog'ora pardani nina bilan teshib, 
undan qil o'tkazilsa, uning uchi og'iz bo'shlig'idan chiqadi. 
Og'iz burchaklarini qaychi bilan kesib, tumshuqni yon to- 
monlarga qayirib qo'ying va og'iz bo'shlig'ining tuzilishi bi­ 
lan tanishib chiqing. Og'iz bo'shlig'ida uchi ingichka til joy­ 
lashgan bo'lib, uning orqa qismi ovqatni yutishga yordam 
beruvchi o'simta popukchalar bilan qoplangan. Tilning tubi- 
da atrofi uchta tog'ay bilan o'ralgan 
hiqildoq joylashgan. 
H iq ildo qda n keyin halqum joylashgan b o 'lib , undan 
qizilo'ngach boshlanadi.