Umurtqalilar zoologiyasi

ko'ndalang o'simtalaming qo'shilib, ichidan qon tomirlari 
o'tadigan kanal hosil qilishi bilan xarakterlanadi. Yuqori yoy- 
larda qo'shni umurtqalami bir-biri bilan harakatchan biriki- 
shini ta’minlovchi 
biriktiruv yuzalari 
bo'ladi. 
Ko'krak bo'limi umurtqalarining soni turli sutemizuvchilar 
turlarida 9 tadan 24 tagacha (tulkilarda 13 ta) bo'ladi. Umurtqa- 
ning
tanasidan 
yuqoriga orqa miya kanali devorini hosil qi- 
luvchi 
ustki yoylar 
chiqadi. Ustki yoylar ustida orqaga qayrilgan 
baland
ostist o'simta
joylashgan. Ko'krak umurtqalarining 
hammasida qovurg'a bor. Qovurg'alar suyakdan iborat ustki 
(orqa) va tog'aydan iborat pastki (qorin) bo'limlardan tashkil 
topgan. Barcha qovurg'alar o'zining boshchasi bilan ikkita 
qo'shni umurtqa tanasiga, shuningdek bo'rtma yordami bilan 
ko'ndalang o'simtalarga birikadi. Natijada qovurg'aning 
umurtqaga qo'sh birikishi vujudga keladi. Qovurg'aning boshi 
bilan bo'rtmasi oralig'ida hosil bo'lgan teshikdan qon tomir- 
lari o'tadi. 
Bel bo'limida umurtqalar soni turli sutemizuvchilarda 2 
tadan 9 tagacha (itlarda 
6 
ta, quyon va tulkilarda 7 ta) bo'ladi. 
Bel umurtqalarida rudimentar qovurg'alar bor. Ko'pchilik sut 
emizuvchilarda dumg'aza umurtqalari o'zaro va chanoq suyak- 
lariga qo'shilgan 4 ta umurtqadan iborat. Bulardan faqat old- 
ingi 
2 
tasi haqiqiy dumg'aza umurtqasi hisoblanadi, qolgan 
2 
tasi esa dumg'azaga yopishgan dum umurtqalaridir. Yirtqich- 
larda dumg'aza umurtqalari soni 3 ta, quyonda 4 ta, 
o'rdakburunlarda esa