Umumiy tushunchalar. Fanning maqsadi va vazifalari

53.Dinamikaning ikkinchi masalasini yechish.
Dinamikaning ikkinchi asosiy masalasi esa moddiy nuqta massasi va unga ta’sir etuvchi kuch ma’lum bo`lganda, shu kuch ta’siridan hosil bo`ladigan kinematik elementlarni topishdan iborat. Texnikada erksiz (bog`lanishdagi) moddiy nuqta harakatini tekshirishga doir ko`plab masalalarni yechishga to`g`ri keladi. Bunday hollarda nuqtaga qo`yilgan bog`lanish uni qo`zg`almas sirt yoki chiziq ustida harakat qilishga majbur etadi. Erksiz moddiy nuqta harakatiga doir masalalarni yechishda mazkur nuqta bog`lanishdan ozod etilib, qo`yilgan bog`lanish reaksiya kuchi bilan almashtiriladi. Natijada moddiy nuqta dinamikasining asosiy tenglamasi quyidagicha yoziladi:
𝑚𝑎⃗ = 𝐹⃗ + 𝑁⃑⃗ bu yerda: 𝑁⃑⃗ - bog`lanish reaksiya kuchi.


54.Moddiy nuqtaning erkin tebranma harakati.
Qishloq xo`jaligi mashinalarining keng miqyosda ishlatilishi,shuningdek turli transport hamda suv inshootlarining barpo bo`lishi ularning qismlarida hosil bo`ladigan tebranishlarni chuqur o`rganishni talab qiladi.
Mashina va inshoot qismlarining tebranma harakatlarini o`rganish ko`p hollarda moddiy nuqta tebranma harakatini o`rganishga keltiriladi. Moddiy nuqtaning tebranma harakati deb shunday harakatga aytiladiki,bunda
nuqta muvozanat holatidan goh bir tomonga,goh ikkinchi tomonga navbatma-navbat chetlanadi.Demak, tebranma harakat takrorlanuvchi harakatdir. Tebranma harakatlar asosan uch turga bo`linadi. 1.Erkin (garmonik) tebranma harakat. 2.So`nuvchi tebranma harakat. 3.Majburiy tebranma harakat.


55.Sunuvchi tebranma harakat.
Erkin tebranishlar aslida sunuvchi tebranishlardan iborat bo’ladi.Cgunki unga bir marta berilgan enirgiya vaqti o’tishi bilan ishqalashni yengish uchun va atrof muhit zarralarini harkatlantirish ishiga sarflanadi.Enrgiya to’la sarflangach sunuvchi tebranish to’xtaydi.formulasi kerak.


56.Majburiy tebranma harakat.
Majburiy tebranish o’zgaruvchan tashqi kuch tasirida tebranuvchi sestimada davriy qonun bo’yecha sodir bo’ladigan tebranish.Ko’pincha sestimaning majburiy tebranishi boshqa beror majburiy tebranuvchi sestima mavjudligi bilan bog’liq masalan mekrafon deafragmasining majburiy tebranishi tovush manbaining tebranishiga bog’liq sestima majburiy tebranuvchi sestimada uzulgan enirgiya hisobiga majburan tebranadi ko’pingcha majburiy tebranishdagu sestima olgan enirgiyasining ko’p qismini majburiy tebratuvchi sestimaga o’tkazmaydi yoki o’tkazsa ham majburiy tebratuvchi sestima enirgiyasiga nisbatan kam bo’ladi bunday hollarda majburiy tebratuvchi sestima majburiy tebranishdagi sestimaga davriy kuch bilan tyasir etadi drb olinadi agar sestima chiziqli tebransa unjing majburiy tebranish chastotasi shu davriy kuch chastotasiga teng bo’ladi.