Umumiy tilshunoslik

4 

davrga 

bo‘linadi: 

1. 

Qiyosiy-tarixiy metod yaratilishidan  to yosh grammatiklar maktabigacha 

bo‘lgan davr (XIX asrning 1-choragi). 

2.

 Yosh grammatiklar maktabi davri (1870-1890).  

3

. Yosh grammatiklardan  F. De Sossyurgacha  bo‘lgan davr. 

4.

 Sossyur ta’limotidan bugungi kungacha bo‘lgan davr.  

   Birinchi  davr

ning  o‘zi  2  bosqichdan  iborat  bo‘lib,  1-bosqichda  qiyosiy-

tarixiy  metod  yaratilgan  bo‘lsa,  2-bosqichda  umumiy  tilshunoslik    faniga  asos 

solindi.   

---

XVII  asr  tilshunoslari  ratsionistlarning  “aql  inson  faoliyatida  yetakchi  rol 

o‘ynaydi”,  degan  fikrini  olib,  uni  tilga  tadbiq  qilganlar,  ya’ni  aqlga,  mantiqqa 

aloqador  bo‘lgan  qonuniyatlarni  tilga  nisbatan  qo‘llaganlar.    Shuning  uchun  Por-

Royal  tadqiqotchilari  tadqiqot  ishlarini  fransuz  tilini  tavsiflashdan  boshlagan 

bo‘lsalar  ham,  o‘z  fikrlarini  dalillashda  grek,  lotin,  hatto  qadimgi  yahudiy  tili 

dalillariga  ham  murojaat  qilganlar.  XVII-XVIII  asrlar  davomida  “ratsional”  va 

“universal” grammatikalarning bir necha  variantlari yaratilgan bo‘lib, ular falsafiy, 

mantiqiy  grammatika  deb  ham  yuritilgan.  Ularning  fikricha,  gap  mantig‘ida 

universal grammatikaning falsafiy asosi bo‘lgan ratsionalizm mavjud (ratsionalizm 

–  aql).