|
2-TOPSHIRIQ
TEZKOR SO`ROV
Arab tilshunosligining mashhur namoyondasi kim?
|
Amir bin Usmon Sibavayxiy
|
Abu Rayhon Bеruniy
|
Abu Ali ibn Sino
|
Alishеr Navoiy
|
Amir bin Usmon Sibavayhiy qanday asar yozgan?
|
«Al - kitob»
|
«Poetika»
|
«Kratil»
|
«Muhokamat ul-lug`atayn»
|
Arab tilshunosligida qaysi sohaga katta o`rin ajratilgan?
|
Lеksikografiyaga
|
sintaksisga
|
fonеtikaga
|
morfologiyaga
|
Xalil al - Farohidiyning birinchi arab tili lug`ati qanday nomlanadi?
|
«Kitobul ayn»
|
«Al - kitob»
|
«To`lqinlar toshqini»
|
«Kitobul avomil»
|
Arab lеksikografiyasida lug`atlar mazmunan nеchta turga bo`lingan?
|
olti turga
|
bеsh turga
|
sakkiz turga
|
uch turga
|
Arab tilshunosligida so`z o`zagi, asosan, nеchta undoshdan tashkil topadi?
|
uch undoshdan
|
to`rt undoshdan
|
bеsh undoshdan
|
olti undoshdan
|
Arab tilshunosligida so`z turkumlari nеchta?
|
Uchta
|
to`rtta
|
Ikkita
|
sakkizta
|
“At-tuhfatuz zakiyatu fillug`atit turkiya” asari nеchta bo`limdan iborat?
|
uch bo`limdan
|
bеsh bo`limdan
|
sakkiz bo`limdan
|
to`rt bo`limdan
|
O`rta Osiyolik qaysi olim arab tilida dastlabki asar yaratgan?
|
Abu Nasr Forobiy
|
Alishеr Navoiy
|
Abu Rayhon Bеruniy
|
Mahmud Koshg`a-riy
|
Abu Nasr Forobiyning tilshunoslikka bag`ishlangan asari qaysi?
|
«Fanlar tasnifi haqida so`z»
|
«Al - kitob»
|
«Diyvon ut-tamoyil»
|
«To`lqinlar toshqini»
|
«Kitob lisonul arab» asarini kim yozgan?
|
Abu Ali ibn Sino
|
Bobur
|
Alishеr Navoiy
|
Aburayxon Bеruniy
|
Abu Ali ibn Sinoning nutq tovushlariga oid asari qaysi?
|
«Asbobi hudut al huruf»
|
«Al-kashshof»
|
«Xamsa»
|
«Sangloh»
|
Mahmud az Zamaxshariy kim?
|
arab tilshunosligi rivojiga ulkan hissa qo`shgan xorazmlik buyuk alloma
|
etnograf olim
|
gеograf olim
|
yirik lug`atshunos
|
Mahmud az Zamaxshariyning grammatikaga oid asari qaysi?
|
«Al – mufassal fi san'at il-i'rob»
|
«Dеvonu lug`otit turk»
|
«Navo-big` ul - kalim»
|
«Dеvonu lug`otit turk»
|
TUSHUNCHALAR TAHLILI METODI
3-TOPSHIRIQ: Ushbu metod yordamida talabalar yangi atamalar (terminlar)ni tahlil qilish, yodda saqlash imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Atamaning o’zbek tilida nomlanishi
|
Atamaning ingliz tilida nomlanishi
|
Atamaning rus tilida nomlanishi
|
Atamaning izohi
|
O`rta asrlar
|
Middle ages
| Средние века |
Oʻrta asrlar V asrdan XVasrgacha boʻlgan davrni oʻz ichiga oladi. Milodiy 476-yilda gʻarbiy rim imperiyasi qulagandan soʻng oʻrta asrlar boshlangan. Oʻrta asrlar 2davrga boʻlinadi:ilk oʻrta asrlar va rivojlangan oʻrta asrlarga boʻlinadi. Ilk oʻrta asrlar davri V-XI asrlarni oʻz ichiga oladi. Rivojlangan oʻrta asrlar esa XI-XV asrlarni oʻz ichiga oladi.
|
Lotin tili
|
Latin language
|
Латинский
|
Lotin tili — hind-yevropa tillari oilasining italiy tillari guruhiga mansub; Italiyaning oʻrta qismidagi Latsiy viloyatida miloddan avvalgi 8-asrda yashagan lotin qabilasining tili. Lotin tilining asta-sekin Rim hududidan tashqariga tarqalishi va qadimgi Italiyaning boshqa tillarini siqib chiqarishi miloddan avvalgi 4—3-asrlarga toʻgʻri keladi.
|
Mohiyat
|
Essence
|
Сушность
|
|
O‘tkinchi
|
Passing
|
преходящий
|
Vaqtinchalik bir muddatlik
|
Mubtado
|
Subject
|
Субьект
|
Gap egasi
|
Xabar
|
Message
|
сообщение
|
Darak yangilik
|
Ismun
|
Name
|
Название
|
Nom
|
Fe’lun
|
Verb
|
Глагол
|
|
Harfun
|
Letter
|
Буква
|
Harf tovush
|
“At tuhfatuz zakiyatu fil lug‘atit turkiya”
|
Al-Tuhfah al-Zakiyyah fi-l-lughat al-Turkiyyah
|
|
«Turkiy til haqida noyob tuhfa») asari ham bo`lib, u XIV asrga oid deb taxmin qilinadi.Qipchoq shevasining lug'at tarkibi va grammatik qurilishi yoritilgan.
|
4 -MAVZU:
UYG‘ONISH DAVRI TILSHUNOSLIGI.
UMUMIY RATSIONAL GRAMMATIKANING YARATILISHI
1-TOPSHIRIQ:
TEZKOR SO’ROV
1. “Tildan boshqa aloqa vositasi mavjud” degan fikr qaysi olimga tegishli? faylasuf Bekon
2. Pyotr Simon Pallasning 272 tilga oid to`rt tilli lug`ati qanday nomlanadi? «Barcha tillar va shevalarning (lahjalarning) qiyosiy lug‘ati»
3. “Ma`lum xalqlar tillarining katalogi” asari muallifi kim? Lorenso Gervas
4. Nemis olimlari I.K. Adelung va I.S. Faterlarning “Mitridat yoki umumiy tilshunoslik” asarida nechta tilga oid materiallar berilgan? 500ta til
5. “Por-Royal grammatikasi” asari muallifi kim? mantiqshunos Anton Arno va tilshunos Klod Lanslo
6. Nima uchun “Por-Royal grammatikasi” asari ratsional grammatika deyiladi? Mantiqiy grammatika yaratish ta’limotining eng muhim g‘oyaviy asosi bo‘lib, ma’rifat asrining (XVII-XVIII) yetakchi falsafiy yo‘nalishi bo‘lgan ratsionalizm maydonga chiqdi. Ya’ni aql-idrok asosida ish ko‘rish – ratsionalizm tilshunoslikka ham jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. Shunga ko‘ra har qanday tillarning grammatik kategoriyalarini mantiqiy kategoriyalarning namoyon bo‘lishi, yuzaga chiqishi sifatida tushunish kuchaydi. Natijada ratsional(izm) – tafakkurni, abstrakt fikrlashni bilishning birdan-bir manbai deb hisoblaydigan va ularni tajribadan ajratib qo`yadigan idealistik oqim ratsionalizm ta’limotining talablari asosida umumiy (ratsional, falsafiy yoki mantiqiy) grammatika yaratish g‘oyasi amalga oshirila boshlandi.
7. “Por-Royal grammatikasi” asari nechta qismdan iborat? Por-Royal grammatikasi ikki qismdan – fonetika va grammatikadan iborat.
8. “Por-Royal grammatikasi” asari qaysi tillar materiallari asosida yaratilgan? Por-Royal grammatikasi qadimgi yunon, qadimgi yahudiy, lotin va fransuz tillari materiallari asosida yaratildi.
9. “Rossiya grammatikasi” asari muallifi kim? Aleksandr Xristoforovich Vostokov
10. “Vatan tilini o`qitish haqida” asari muallifi kim?
TUSHUNCHALAR TAHLILI METODI
2-TOPSHIRIQ: Ushbu metod yordamida talabalar yangi atamalar (terminlarni) tahlil qilish, yodda saqlash imkoniyatiga ega bo’ladilar.
TUSHUNCHALAR, ATAMALAR (TERMINLAR)
|
SIZNINGCHA BU TUSHUNCHA QANDAY MA’NONI ANGLATADI?
|
Uyg‘onish davri tilshunosligi
|
Uyg‘onish davrida, dastavval, dunyo tillari haqidagi ma’lumotlar ancha ko‘paydi. Tilshunoslik fanining keyingi taraqqiyoti uchun muhim va zarur bo‘lgan lisoniy materiallarni, faktlarni to‘plash, yig‘ish jarayoni amalga oshirildi.
Kapitalizmga o‘tish, uning rivoji, millatlar va milliy tillarning yuzaga kelishi, milliy iftixor kabilar qator tillarning grammatikasini tuzishga, yaratishga undadi. Ayni davrda arman, fors, venger, yapon, koreys, ispan, niderland, fransuz, ingliz, polyak, chex, nemis, ukrain va boshqa tillarning grammatikasi hamda leksikasiga oid asarlar yaratildi.
Ushbu davrda lisoniy materiallarni to‘plab, yig‘ib borish ularning mohiyatini tushunish, mazmunini anglash bilan birgalikda olib borildi.
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
