Umumiy psixologiya kafedrasi eksperimental psixologiya


-mavzu. Psixologik eksperimentning asoslari



Download 4,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/347
Sana19.09.2021
Hajmi4,56 Mb.
#179385
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   347
Bog'liq
eksperimentalpsixologiyapdf

3-mavzu. Psixologik eksperimentning asoslari 
Reja: 
 
1.  Psixologik eksperiment tushunchasi.  
2.  Tor ma’noda va keng ma’noda eksperiment so‘zining tushunchasi.  
3.  Muammoning amaliy jixatdan o‘rganish moxiyati. 
4.  Kuzatish dastlabki manbalarni to‘plash metodi sifatida.  
5.  Ilmiy farazlarning shakllantirilishi.  
6.  Laboratoriya eksperimentining o‘ziga xosligi.  


7.  Tajribani rejalashtirish. To‘plangan ma’lumotlarni qayta ishlash. 
Tayanch  iboralar:  Faraz,muammo,eksperiment,ilmiy  bilish,ilmiy  faraz,tajriba,labarotoriya,empirik 
uYushma,tadqiqot obyekti. 
 
EKSPERIMENT (lot.  yexreptepgshp  —  tajriba,  sinab  koʻrish)  —  fanda  narsa  va  hodisalarni 
sezgipredmet  faoliyati  bilan  tadqiq  qilish,  oʻrganish.  Kuzatishga  qaraganda  Yuksakroq  bilish  usuli. 
Mohiyateʼtibori  bilan 
tajriba
 tushunchasini  ifodalasada,  Eksperiment  fanga  nisbatan  ishlatiladi. 
Eksperiment zarur shartsharoit yaratishni, turli vositalar bilan obyektni qayd etishni yoki hodisani sunʼiy 
ravishda  Yuzaga  keltirishni,  tegishli 
texnika
 va  moslamalarni  tatbiq  etish  va  oʻlchash  ishini  oʻz  ichiga 
oladi.  Eksperiment  bilish  obyektini  takror  hosil  qiladi,  farazlarni  tekshiradi.  Eksperiment  insonning 
obyektga  moddiy  taʼsir  koʻrsatishiga,  voqelikni  amaliy  oʻzlashtirishiga,  bilimlarni  boyitish  va 
rivojlantirishga  yordam  beradi.  Tabiiy  va  texnika  fanlarida  Eksperimentdan  haqiqatni  bilish  va 
uni 
isbotlash
 vositasi sifatida foydalaniladi. Eksperiment ijtimoiy hodisalarni, xususan, ijtimoiy fanlarni 
tadqiq etishda ham keng qoʻllaniladi. 
Ilmiy bilishning shakli sifatida muammo savol va masalalardan farq qiladi. Kiyin muammoni eng qiyin, 
eng  murakkab  masala  yoki  savoldir,  deyishadi.  Muammo  savol  yoki  masala  bilan,  savol  yoki  masala 
muammo bilan bog‘liq bulishi mumkin. Lekin savol yoki masala muammo emas. Savol yoki masalaning 
o‘ziga  xos  xususiyati,  muammoning  ham  o‘ziga  xos  jihatlari  bor.  Savol  yoki  masalaning  o‘ziga  xos 
xususiyati shundaki, savolga javob berish, masalani echish doimo oldingi bilim asosida amalga oshadi. 
Muammoda  bunday  emas.  Muammoni  oldingi  hosil  qilingan  bilimlar  doirasida  turib  hal  qilib 
bo‘lmaydi.  Buning  uchun  yangi  faktlar,  ma’lumotlar  tuplash,  ularni  yangicha  izohlash,  shu  paytgacha 
mavjud bo‘lgan eski bilim doirasidan chiqish talab qilinadi. 
 
Tadqiqot  ishining  nazariy  asoslari  ishlab  chiqilayotganda  uning  asosiy  struktura  elementlariga: 
muammoning dolzarbligiga, muammoning maqsadi, vazifalari, tadqiqot ob’ekti va predmetining to‘g‘ri 
aniqlanishiga,  ilgari  suriladigan  farazga  (gipoteza),  tadqiqot  ishining  ilmiy  va  amaliy  ahamiyatiga 
tayanadi.    
Tadqiqotning eksperimental asoslari esa farazni nazariy va eksperimental jihatdan tekshirish va faktlarni 
aniqlashga, empirik hamda nazariy umumlashmalarga, eksperiment metodikasiga asoslanadi. 
        Faraz  (gipoteza)  –  bu  hodisa  yoki  bir-biriga  aloqador  hodisalar  o‘rtasidagi  qandaydir  qonuniyat, 
sabablar mavjudligi to‘g‘risida (egallangan bilimlarga asoslangan holda) bildirilgan tahmindir. Masalan, 
ta’lim  ‘ida  bola  psixikasining  rivojlanishi  to‘g‘risidagi  faktlar  asosida  Yuqori  sinf  o‘quvchilari 
o‘smirlarga  nisbatan  o‘tilgan  darslarni  yaxshiroq  eslab  qolish  imkoniyatiga  egadirlar,  ularning  bu 
sohadagi  qobiliyatlari  ko‘proq  darajada  rivojlangandir,  degan  tahminni  aytish  (farazni  olg‘a  surish) 
mumkin.  YO  bo‘lmasa,  odam  psixikasi  butun  bir  ta’lim  ‘i  sifatida  rivojlanib  borishi  va  faoliyat 
ko‘rsatishini  bilib  olinganidan  keyin  nutq  va  tafakkurning  rivojlanish  darajasi  o‘rtasida  o‘zaro  aloqa 
mavjudligi to‘g‘risidagi farazni olg‘a surish mumkin. YOki gipotezaga oid boshqa bir misolni olaylik: 
kishi  o‘z  qadrini  bilishi  shaxsning  xususiyatlaridan  biri  sifatida  kishining  o‘smirlik  yoshida  ko‘proq 
darajada intensivlik bilan shakllanishini hamda o‘smirning o‘ziga o‘zi qanday baho berishi ko‘p jihatdan 
tevarak-atrofdagi  kishilarning  unga  bo‘lgan  munosabatlari  bilan  belgilanishini  bilgan  holda  shunday 
tahmin  qilishi  mumkinki,  o‘smirni  u  yoki  bu  guruhga  kiritilishi  uning  shaxsiga  nisbatan  tevarak-
atrofdagi  kishilar  tomonidan  hurmat  bildirish  ehtiyojining  mavjudligi  bilan  izohlanadi.  Bu  ayni  mana 
shu guruhda qondiriladi. 
       Gipotezani  nazariy  jihatdan  tekshirish  -  bu  taxmin  qilinayotgan  fikrni  allaqachon  isbotlangan  va 
ilmiy adabiyotlarda mavjud bo‘lgan qoidalar, printsiplar bilan taqqoslashdan iborat bo‘lib, natijada olg‘a 
surilayotgan  faraz  bilan  o‘sha  printsiplar  o‘rtasida  mantiqiy  qarama-qarshilik  yo‘qligi  aniqlab  olinadi. 
Gipotezani  eksperiment  tarzida  tekshirib  chiqish  ‘ida  uning  to‘g‘riligi  yoki  to‘g‘ri  emasligi  ilmiy 
tadqiqotlar orqali olingan ma’lumotlarni analiz qilish asosida, tajribalar o‘tkazish yo‘li bilan belgilanadi. 
 
Tadqiqotchi  tomonidan  aniqlab  olingan  va  yozib  qo‘yilgan  voqealar,  hodisalar  faktlar  deb  ataladi. 
SHuning  uchun  ko‘zatuvchanlik  ilmiy  hodimning  qimmatli  fazilatlaridan  hisoblanadi:  u  bunday 


qaraganda tadqik etilayotgan ob’ektdagi uncha muhim emasdek tuYulgan xususiyatlarni ham, tajriba 
o‘tkazish  shart-sharoitlarini  ham  tez  ilg‘ab  olish  va  ularga  to‘g‘ri  baho  bera  olish  qobiliyatiga  ega 
bo‘lmog‘i  kerak.  qat’iy  ilmiy  tushunish  ma’nosidagi  fakt  deganda  ko‘zatilayotgan  hodisani  yangi 
tajribada yoki boshqa tadqiqotchi olib borayotgan tajribada qayta tiklash imkoniyati nazarda tutiladi. 
        Empirik  umumlashma  –  bu  ob’ekt  hodisalarini  faqat  ularning  tashqi  alomatlari  asosida 
birlashtirilishidir.  Nazariy  umumlashma  –  bu  ob’ektlarni  (hodisalarni)  ularning  muhim  bir-biriga 
o‘xshashlik belgilariga qarab, ya’ni mazkur hodisaning o‘ziga xos xususiyatini belgilovchi tomonlariga 
qarab birlashtirilishidir. 
         CHunonchi,  barcha  o‘quvchilarni  ko‘zatish  asosida  ikki  intizomli  va  intizomsiz  o‘quvchilar 
guruhiga  ajratish  mumkin.  Bunday  ajratish  empirik  umumlashtirish  bo‘ladi,  chunki  bu  o‘rinda 
o‘quvchilarning  faqat  tashqi  harakteristikasi  hisobga  olinmoqda.  Agar  bir  o‘quvchilarni  ularning 
temperamenti  xususiyatlariga  qarab,  funktsional  holatining  o‘ziga  xosligi  va  shu  singarilarga  qarab 
birlashtiradigan  bo‘lsak,  bu  xildagi  guruhlarga  ajratilgan  ishimiz  nazariy  umumlashmaning      natijasi 
bo‘ladi,  chunki  bu  o‘rinda  biz  bir  xil  o‘kuvchilarning  intizomsizliklari,  boshqalarning  esa  intizomli 
ekanliklari sababini izohlab beramiz. 
Eksperiment metodikasiga tadqiqot o‘tkaziluvchilar uchun topshiriq (ish uchun instruktsiya, material va 
hokazolar)  tajriba  o‘tkazish  shart-sharoitlarining  bayoni  (eksperiment  guruh  yoki  individual  tarzda 
o‘tkazilishi,  qancha  vaqt  davom  etishi),  sinalayotgan  kishilarning  tarkibi  va  miqdori,  tajriba 
o‘tkazilayotganda  almashinib  turgan  kishilarning  bir-biriga  bog‘liqligi  va  bog‘liq  emaslik  darajasini 
aniqlash singari tadbirlar kiradi. 
Tajriba tariqasida o‘quv-tadqiqot ishlarining quyidagi turlarini ko‘rsatish mumkin: 
1.  Ko‘zatishlar  o‘tkazish  (masalan  maktab  o‘quvchisini  ko‘zatish,  norasmiy  holdagi  maktab 
o‘quvchilaridan  tashkil  topgan  mikroguruhni  va  sinf  jamoasini  ko‘zatish,  o‘qituvchini  ko‘zatish  va 
hokazo). 
2.  Muayyan  eksperimental  metodikani  egallab  olish.  Ushbu  metodika  albatta,  validlikka  ega  bo‘lishi 
lozim.  YA’ni  tanlangan  metodika  maksad  asosida  belgilangan  vazifalarni  hamda  farazni  tekshirish 
imkoniga  ega  bulsa,  u  xolda  tanlangan  metodika  validlikka  ega  deyiladi.    Validlik  –  ishonchimizning 
darajasi,  u  yoki  bu  tanlangan  test,  ulchov  yo  eksperiment  xakikatan  belgilangan  vazifani    echishga 
kodirligi yoki aksi xakidagi ishonchimiz darajasi.  
A)  ichki validlik – xaqiqatdan ham ko‘zatilayotgan effekt eksperimental yondashuvning natijasi; 
B)  tashki  validlik  –  eksperimentimiz  ijobiy  natijaga  ega  bo‘lgan  holda  ham,  keng  ommaga  qullab 
bo‘lmasligi.  
3.  Mazkur  o‘quv  guruhida  (yoki  mazkur  sinfda)  muayyan  psixik  holatlar  Yuzasidan  o‘kuvchilardagi 
individual-psixologik farqlar hamda o‘qtacha ko‘rsatkichlarni o‘rganish. 
       4. Turli o‘ziga xos psixik xususiyatlarning ifodalanishi o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni aniqlash. 
         Ishning birinchi  turi  psixologik  ko‘zatish olib borish  malakasini hosil  qiladi.  Uni bajarayotganda 
ko‘zatish  rejasini  to‘zib  chiqish,  ob’ektlarni  tanlash,  maqsadni  belgilab  olish,  alohida  e’tibor  berilishi 
zarur  bo‘lgan  belgilarni  aniqlab  qo‘yish  lozim;  ko‘zatishni  vaqt  bo‘yicha  taqsimlab  chiqish  lozim  va 
hokazo. YAngi faktlarning olg‘a surilishi, eksperiment tarzida tekshirib chiqish talab qilinadigan yangi-
yangi  masalalarni  o‘rtaga  qo‘yish  ushbu  ish  turining  ilmiy  maqsadi  bo‘lishi  mumkin.  Ayrim 
o‘quvchilarni,  o‘quvchilar  guruhi  yoki  o‘qituvchilarni  ta’riflab  beradigan  ma’lumotlar  to‘plash  bu 
ishning amaliy maqsadi bo‘lishi mumkin. 
  
Ishning  ikkinchi  turi  muayyan  metodikani  egallab  olish  bilan  bog‘liq  bo‘lib,  turli  sharoitlarda 
sinov  o‘tkaziladigan  turli  kishilarga  nisbatan  ko‘p  marta  tadbiq  etishni  talab  qiladi.  Bunday  ishning 
ilmiy maqsadi u yoki bu metodikani qo‘llanish chegaralarini qidirib topish va uning variantlarini ishlab 
chiqishdan iboratdir. 
Ishning  uchinchi  turi  guruh  uchun  o‘rtacha  ahamiyatga  ega  bo‘lgan  (yoki  ancha  harakterli)  jihatlarni 
statistik aniqlashning elementar metodlarini egallab olishni nazarda tutadi. 
Ishning  to‘rtinchi  turi  muammoning  o‘rganilayotgan  o‘ziga  xos  ayrim  tomonlari  o‘rtasidagi  statistik 
aloqalarni    aniqlash  metodlarini  egallb  olishga  yordam  beradi.  Bu  o‘rinda  turli  yoshdagi  va  har  hil 
ixtisosdagi sinalayotgan kishilarning psixik jihatdan o‘ziga xos xususiyatlari to‘grisida, psixik hodisalar 
o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar haqida yangi axborotlar olish, ma’lumotlarni qayta tekshirish va shu singari 


ishlar ilmiy maqsad bo‘lib xizmat qilishi; ishning amaliy maqsadi – turli kursdagi studentlar va har xil 
sinfdagi maktab o‘quvchilari to‘grisida fakultet yoki maktab uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar olishdan 
iborat bo‘lishi mumkin.  
 
B.G.Ananevning  fikriga  ko‘ra,  psixologik  kuzatish  metodlari  psixologik  obektlar  bilan  operatsiyalar 
tizimi  bo‘lib,  fanning  bilish  obektidir.  Psixologiyada  empirik  metodlarni  qo‘llash  muammosi  ko‘rib 
chiqilayotganda  ularni  psixologik  metodlar  tizimidagi  o‘mini  aniqlashdan  boshlash  kerak.  Empirik 
metodlarni qo‘llashning beshta darajasini ajratish mumkin: 
1. Metodika darajasi. 
2. Metodik qo‘llanma darajasi. 
3. Metod darajasi. 
4. Tekshirishni tashkil qilish darajasi. 
5. Metodologik yondashish darajasi. 
To ‘g ‘ri, ≪metod≫ atamasini turli darajada ishlatsa bo‘ladi, masalan, psixofizikada - o‘rtacha xatolar 
metodi,  chegara  metodi  bor;  psixodiagnostikada  -  proektiv  metod  (ikkinchi  daraja);  psixosemantikada 
semantik  differensial  metod  va  repertuar  kataklar  metodi  haqida  gapiriladi  (birinchi  daraja);  yosh 
davrlari psixologiyasida psixogenetik metod to‘g‘risida bahs Yuritiladi va uning turli xilligi - egizaklar 
metodida  (to‘rtinchi  daraja)  ko‘rsatilgan.  Psixologik  tadqiqotda  qo‘llaniladigan  usullarning 
darajalibo‘lishini G. D. Pirov taklif etgan. U metodlarni quyidagi guruhlarga bo‘lgan: 
1 ) xususiy metod (kuzatuv, eksperiment, modellashtirish); 
2) metodik qo‘llanma; 
3) metodik yondashuv. 
S. L. Rubinshteyn 
≪Umumiy psixologiya asoslari≫da eng asosiy psixologik metodlar sifatida kuzatuv 
va  eksperimentni  ajratib  ko‘rsatdi.  Kuzatuv  ≪tashqi≫  va  ≪ichki≫ga  bo‘lingan,  eksperiment  – 
laboratoriya  ishi,  tabiiy  va  psixologik-pedagogik,  qo‘shimcha  metod  uning  asosiy  modifikatsiyasida 
fiziologik  eksperiment.  Bundan  tashqari,  faoliyat  mahsulini  o‘rganishda  suhbat  va  anketa  usullarini 
ajratib o‘tdi. Tabiiyki, vaqt bu tasnifning qirralarini ta’kidladi. 
SHunday  qilib,  psixologiyaning  falsafa  bilan  bogliqligi  uni  nazariy  metodlaridan  mahrum  qildi,  xuddi 
shunday  yaqinlik  pedagogika  va  fiziologiya  bilan  bu  fanlarning  psixologik  ro‘yxatga  qo‘shilishi  bilan 
amalga oshirildi. Psixologik tekshiruvlaming keng koMamdagi ikkinchi tasnifmi -bolgar psixologi G.D. 
Pirov  tuzgan.  U  mustaqil  metodlar  sifatida  taklif  qilgan  kuzatuv,  eksperiment,  modellashtirish, 
psixologik  xarakteristikani,  yordamchi  metodlar  maxsus  metodik  yondashuvlarni  takidlab  o‘tdi.  SHu 
metodlarning  har  biri  bir  qancha  turlarga  boMinadi.  SHunday  qilib,  masalan,  kuzatish  (aloqador) 
anketalar, so‘rovnomalar, faoliyat mahsullarini o‘rganish va boshqalarga bolinadi. 
B. G. Ananev  G.D.Pirov klassifikatsiyasini tanqid ostiga olib, boshqasini taklif etdi. U mavjud barcha 
metodlami: 
1 ) tashkiliy
2) empirik; 
3) ma’lumotlarni qayta ishlash usuli; 
4) sharhlash metodlariga boMdi. 
Tashkiliy metodlarga B.G.Ananev qiyosiy, longitsud va kompleks metodlami kiritdi.  Ikkinchi guruhga 
observatsion  metodlar,  eksperiment  psixodiagnostik  metod,  faoliyat  mahsullari,  modellashtirish  va 
biografik metodlar kiritildi. 
Uchinchi gumhga ma’lumotlarni matematik-statistik tahlil qilish metodi va sifat tahlili kiritildi. Nihoyat, 
to‘rtinchi  guruhni  genetik  va  donalash  metodi  tashkil  qildi.  Ananev  har  bir  metodni  aniqroq  tasvirlab 
berdi. Lekin uning chuqur tahlil qilishiga qaramay, ko‘pgina echilmagan muammolaruchraydi:  
Nimaga modellashtirish empirik metod bo‘lib qoldi?  
Nima uchun qayta ishlash metodi tashkiliydan ajratilgan? 
Genetik qayta ishlash tekshirishni tashkil qilishning muhim usuli deb tushunilmaydimi? 
SHuni eslatib o ‘tish ahamiyatliki, bu erda psixologik tekshirishning nazariy metodlari ko‘rsatilmagan, 
shu bilan birga metodlar sinfi ajratilgan, o‘rni bo‘yicha ≪oraliq≫ empirik va nazariy metodlar 0’rtasida, 
empirik kuzatishlar ma’Iumotlarni sharhlash va qayta ishlash metodlaridir. 


M.S. Rogovin va T.B. Zapevskiylaming fikricha, metod bu - idrok ‘ida obekt va subekt orasidagi ba’zi 
bir nisbatlaming ifodalanishidir. Ular asosiy psixologik metodlarning sonlarini 6 taga 
birlashtirishadi.  
1 ) germenevtik - fanning boMinmagan yakka holatiga to‘g‘ri keladi;  
2) biografik metod - psixika to‘g‘risidagi fanning yakka obektiv idrokini ko‘rsatish;  
3) kuzatish – idrok obekti va subekti farqlanadi;  
4) o‘z-o‘zini kuzatish – subektni oldingi farqlanish asosida obektga aylanishi;  
5)  klinik  –  birinchi  o‘ringa  mexanizmning  tashqi  kuzatuvchidan  ichki  kuzatuv  mexanizmiga  o‘tish 
vazifasi chiqadi;  
6) eksperiment subekti obekt idrokining faol qarshiligi sifatida, subektning roli idrok ‘ida 
hisobga olinadi. 
Keltirilgan  tasnif  gneseologik  asos,  kelishmovchiliklarga  ega  bo‘lsa  ham,  tushunarsiz,  biografik 
metodning ajralishi nimaga bog‘- liqligi bizni qiziqtiradi? 
Biroq mualliflar o ‘ylab  yoki  o‘ylamay psixologik metodlarning empirik  tasnifidagina, Germenevning 
metodlari hisobiga modellashtirishni qo‘shishga majbur boMdilar. Bu metodni qoMlashda ≪idrokning 
subekt va obekti qarama-qarshi
≫ qilib qo‘yilmaganmi? 
Model - bu bir subektning boshqa bir subektga oqilona qarshiligi, subektning obektga va o‘ziga nisbatan 
muomalasi mumkin emasku, degan savol tug‘iladi. 
Psixologik  tekshirishning  tasnifiy  metodlarini  tushuntirishda  boshqacha  yondashuvlar  bor,  lekin 
psixologik  tekshirish  empiric  metod  va  psixologik  metodlar  orasida  umuman,  amalda 
≪teng≫ belgisi 
qo‘yiladi,  ularning  spetsifikasini  aniqlash  qiyinlashadi.  Psixologiyada  boshqa  fanlar  analogiyasi  bilan 
uchta metodlar tasnifini ko‘rsatish maqsadga muvofiqdir: 
1. Empirik, tekshirish subekti va obektining tashqi real munosabatlari amalga oshiriladi; 
2. Nazariy, subekt obektning hayotiy modeli bilan o ‘zaro munosabatda bo‘ladi. 
3. SHarhlash va tasvirlash, bunda subekt 
≪tashqaridan≫ obektning simvolik- belgisi bilan munosabatda 
bo‘ladi.  Birinchi  guruh  metodlarini  ishlatishning  natijasi  ma’lumotlar  hisoblanadi,  obekt  sharoitini 
asboblar  yordamida  o‘rganadi.  Nazariy  metodlardan  foydalanish  natijasi  tabiiy  til  belgisi  yoki  ochiq 
chizmatik shakldagi prcdmet haqidagi bilim hisoblanadi. Nihoyat, qayta ishlash  - tushuntirish metodi - 
bu nazariy va eksperimental metodlami qo‘tlashda, ulami o‘zaro munosabati natijalarining ≪uchrashish 
joyi
≫dir. 

Download 4,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   347




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish