Bajardi: elamonov islom dunyoqarash, uning ijtimoiy-tarixiy mohiyati va tiplari

---

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI 
MUSTAQIL ISH 
Diniy dunyoqarash uning asosiy qadryatlari va 
tamoillari 
BAJARDI: ELAMONOV ISLOM
Dunyoqarash, uning ijtimoiy-tarixiy mohiyati va tiplari
.
Ma’lumki, inson – ongli mavjudot. U er yo‘zida paydo bo‘libdiki, 
“Borliq nima? Uning asosida nima yotadi? Inson nima? Inson 
hayotining ma’nosi nimada?” kabi boshi ham, oxiri ham yoq 
jumboqli savollarga tinimsiz javob izlaydi. Bu savollar ustida bosh 
qotirish va tegishli javoblar topish uchun esa borliqni, o‘zlikni teran 
anglash, fikr yuritish, atrof-olamga tegishlicha munosabat bildirishga 
imkon beruvchi muayan tasavvurlar va qarashlar sohibi bo‘lish 
lozim. Dunyoqarash – bu insonning borliq va o‘zligi haqidagi bilimlari, 
tasavvurlari, his-tuyg‘u va kechinmalari yig‘indisidir. Inson jamiyatdagi 
o‘z o‘rnini, boshqa odamlarga munosabatini, o‘z qadriyatlarini, 
dunyoqarashidan kelib chiqib belgilaydi. 

---

Dunyoqarashning ob’ekti va sub’ekti bor. Dunyoqarashning ob’ekti 
bu – atrof borliq, sub’ekti esa odam, turli ijtimoiy guruhlar va 
muassasalardir. Dunyoqarash ijtimoiy sub’ektlariga ko‘ra ikki turga 
bo‘linadi: 1. Alohida olingan bir shaxsning bilimlari, ko‘nikmalari, 
malakasi, his-tuyg‘ularini ifodalovchi 
individual dunoyqarash.
2. Turli 
ijtimoiy guruhlar va tashkilotlar, masalan, xalq, millat, sinf, ijtimoiy 
guruh, partiya, harakat, davlat, jamiyatga xos bo‘lgan 
ijtimoiy 
dunyoqarash.
Individual
dunoyqarash odam tug‘ilganidan boshlab hayot faoliyati davomida 
shakllana boradi, shaxs sifatida kamol topganda takomiliga etadi. Shaxs 
dunyoqarashi kundalik borliqning oddiy hissiy va aqliy in’kosidan hosila tuyg‘ular, 
kechinmalar, tasavvurlardan tortib hayotiy malaka va ko‘nikmalar, ishonch va 
e’tiqodlardan, niyat va maqsadlar, ideallardan tarkib topadi