Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

241

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

 

Yetti aka – ukaning  

Bittadan singlisi bor 

Ularning hammasi nechta? ( 8 ta ) 

 

Bir va yuz o‘rtasida  

O‘rnim bilib turaman 

Birdan keyin tushib nol 

Yuksaklikka yuraman. ( 10 rasmi ) 

Topishmoqlarning javobi olinishi bilan o‘qituvchi topishmoqda ishlatigan sonlar 

bilan  alohida  ish  olib  boradi.  Masalan,  birdan  o‘ngacha  bo‘lgan  sonlarning  doskada 

qanday yozilishini ko‘rsatadi, o‘quvchilarga bu sonlarni harf kassasidan olib ko‘rsatishni 

taklif qiladi. Kesma raqamlar yordamida og‘zaki va yozma misol, masalalar yechiladi. 

Birinchi  va  ikkinchi  sinf  o‘quvchilariga  sodda,  yengil,  uchinchi  va  to‘rtinchi  sinf 

o‘quvchilariga  esa  murakkabroq  topishmoqlar  beriladi.  Agar  topishmoqning  javobini 

topishda o‘quvchilar qiynalib qolishsa, o‘qituvchi javobini aytishga shoshilmasligi, uning 

o‘rniga topishmoqlarning uy – ro‘zg‘or buyumlari, parrandalar, uy hayvonlari, yil fasllari 

yoki tabiat hodisalari haqida ekanligini eslatishi kifoya.  

O‘quvchilarning  og‘zaki  hisoblash  malakalarini  oshirishda  turli  didaktik 

o‘yinlardan  foydalanish  ham  katta  samara  berishi  tajribada  ko‘p  bor  sinalgan. 

O‘quvchilar o‘yin faoliyatida bir-birlari bilan munosabatga kirishadilar, hamda ma’lum 

predmetlar bo‘yicha tushuncha hosil qiladilar. Didaktik o‘yin dars mazmuniga muvofiq, 

o‘quvchilarning  aqliy  taraqqiyotini  rivojlantirishga  qaratilgan  bo‘lishi  kerak.  “O‘yin 

boshqa  hamma  usullardan  ustunlik  qiladi,  chunki  u  xuddi  bolalarning  butun  hayotini, 

shaxsiy faolligini, mustaqilligini yo‘lga qo‘yish imkonini beradi” - deb yozgan edi taniqli 

uslubshunos  A.  Usova.  “O‘yin  –  bu  ijodiyot,  o‘yin  –  bu  mehnatdir  “  –  degan  edi  M. 

Gorkiy. Birinchi sinf matematika darslarida o‘quvchilarning og‘zaki va yozma hisoblash 

malakalarini oshirishda “O‘rningni top”, “Narvoncha”, “Sonni top “, “Zanjir”, “Bog‘bon 

bola”, o‘yinlari katta yordam beradi.  

O‘qituvchi dars va darsdan tashqari ishlar uchun o‘yinlarni tanlab, ularni uslubiy 

tahlil qilib boradi. O‘yinlar yo‘sinida quyidagi asosiy masalalarni ko‘rsatish mumkin:  

1.O‘yindan kutilgan maqsad. 2.O‘ynovchilar soni. 3.O‘yinlarni boshqarish qoidasi. 

O‘qituvchi  o‘yinlarni  tanlash  va  o‘tkazish  bilan  chegaralanmasdan  balki,  uning 

o‘tishini  kuzatadi.  Bu  o‘yinda  sinfdagi  hamma  o‘quvchilarni  qatnashishiga  ahamiyat 

beradi. O‘qituvchi o‘yinlarga yakun yasab, eng yaxshi qatnashchilarni rag‘batlantiradi. 

Masalan: 

O‘yinning nomi: “ Asalarilar va gullar “  

Darsning  maqsadi:  o‘quvchilar  ongiga  “oz”,  “ko‘p”,  “qancha  bo‘lsa  shuncha” 

tushunchalarini singdirish, ularning fikrlash qobiliyatini o‘stirish.  

---