Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

30

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

Angliyaning  tabiiy  fanlarning  biologiyaga  oid  qismida  mavzular  quyidagi  ketma-

ketlikda  yoritilgan:  1.  Hayot  nima?  2.  Klassifikatsiya  3.  Hujayra  4.  Hujayra,  to‘qima, 

organ 5. Oziqlanish; 6. Odamning ovqat hazm qilish sistemasi; 7. Tishlar; 8.Nafas olish; 

9. O‘pka va nafas olish harakatlari; 10. Qon; 11. Yurak; 12. Ayirish; 13. Infeksiyalar bilan 

kurashish; 

Buyuk  Britaniyada:  tirik  mavjudotlarning  xususiyatlari;  o‘simliklarning  tuzilishi; 

skelet, bo‘g‘inlar va muskullar; odam organi va organlar sistemasi; hujayralar hayotning 

asosi  sifatida;  o‘simlik  va  hayvon  hujayralarini  taqqoslash;  ixtisoslashgan  hujayralar; 

mikroorganizmlar;  Lui  Paster;  yuqumli  kasalliklar;  foydali  mikroorganizmlar; 

organizmlarning 

moslashishi; 

oziq 

zanjiri; 

turlar 

xilma-xilligi; 

sistematika; 

o‘zgaruvchanlik turlari. 

Amerikada quyidagi tartibda joylashganligi aniqlandi: Hujayra, o‘simlik va hayvon 

hujayrasi; hujayra, to‘qima, organ; organlar sistemasi: qon aylanish, nafas olish, skelet va 

muskul,  ayirish,  nerv,  ovqat  hazm  qilish  sistemasi;  tirik  organizmlarni  guruhlash: 

bakteriya,  protista,  zamburug‘,  o‘simlik,  hayvonot  dunyosi;  umurtqasiz  va  umurtqali 

hayvonlar;  o‘simlik  guruhlari;  ildiz,  poya,  barg;  o‘simliklarning  ko‘payish  organlari; 

spora  va  urug‘;  sporali  o‘simliklarning  hayot  sikllari  (yo‘sin  va  qirqquloq);  urug‘li 

o‘simliklar: ochiq urug‘li va yopiq urug‘li o‘simliklar; gul tuzilash; urug‘ va meva; o‘sish 

va  rivojlanish;  kapalak  hayot  sikli;  mitoz  va  meyoz;  irsiyat  va  o‘zgaruvchanlik; 

moslanish;  ko‘payish;  gen;  Mendel  qonuni;  o‘simlik  qanday  oziqlanadi?;  fotosintez; 

ekosistema; oziq zanjiri. 

Xorijiy  tajribani  o‘rganish  asosida  va  o‘quvchilarni  PISA  tadqiqotlariga 

tayyorlanishiga ko‘mak berish uchun 5-sinf o‘quv dasturi quyidagicha o‘zgartirildi: 

1-BOB. BIOLOGIYA TIRIK ORGANIZMLAR HAQIDAGI FAN 1-§ Biologiya - 

hayot haqidagi fan 2-§ Tirik organizmlarning xususiyatlari; 3-§ Biologiyaning o‘rganish 

usullari 4-§ Hujayra – tiriklikning asosi 

2-BOB.  TIRIK  ORGANIZMLARNING  XILMA-XILLIGI  5-§  Tirik  organizmlar 

haqida  umumiy  ma’lumot  6-§  Bakteriyalar  dunyosi  7-§  Zamburug‘lar  dunyosi  8-§ 

O‘simliklar dunyosi 9-§ Tuban o‘simliklar 10-§ Yuksak o‘simliklar 11-§ O‘zbekistonda 

keng tarqalgan dorivor va zaharli o‘simliklar 12-§ Hayvonot dunyosi 13-§ Umurtqasiz 

hayvonlar 14-§ Umurtqali hayvonlar 15-§ Odam organlari sistemasi  

3-BOB.  ORGANIZM  VA  TASHQI  MUHIT  16-§  Ekologik  omillar  17-§  Inson  va 

tabiat 18-§ Tabiatni muhofaza qilish. 

Ma’lumki,  avvalgi  dasturdagi  o‘simliklar  haqidagi  ma’lumot  6-sinf  “Biologiya 

(Botanika)”  darsligiga  o‘tkazilganli  sababli  5-sinf  mavzularida  o‘zgarishlar  bo‘lishi 

ko‘zda tutilgan edi. 

---