Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

600

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

og‘zaki va yozma nutqni rivojlantirish eng muhim omillardan. U izchillikni, tizimlilikni 

talab  etadi.  Ayni  paytda  ta’lim  jarayonida  pedagogik  texnologiya  unsurlari  keng  joriy 

etilib, o‘zining muayyan samarasini berayotgan ekan, nutq o‘stirishda va savodxonlikni 

tarkib  toptirishda  qo‘llash  mumkin  bo‘lgan  ayrim  pedagogik  texnologiyalar  haqida 

to‘xtalib o‘tamiz. 

“Rasmlar  so‘zlaganda”  video  lug‘at-diktanti.  O‘qituvchi  slaydga  yozilishi  va 

aytilishi qiyin bo‘lgan narsa-buyumlarning rasmlarini joylaydi va ijtimoiy tarmoq orqali 

o‘quvchilarning telegramdagi guruhiga jo‘natadi. O‘quvchilar ularning nomlarini to‘g‘ri 

yozishga harakat qiladilar. Rasmlarga qarab o‘quvchilar barcha so‘zlarni yozib bo‘lgach, 

o‘qituvchi  so‘zlar  yozilgan  lug‘atni  jo‘natadi  va  o‘quvchilar  o‘zlari  yozgan  so‘zlarni 

tekshirib  oladilar  hamda  zarur  holda  xatolarini  tekshiradilar.  Bu  usulni  barcha  so‘z 

turkumlariga moslashtirgan holda o‘tkazish mumkin. 

“So‘zsiz  suratni  izohlash”  metodi.  O‘quvchilarga  faqatgina  rasmlargina  mavjud 

bo‘lgan  izohlarsiz  suratlar  jo‘natiladi.  Ular  har  bir  rasmlarni  kuzatib,  gap  tuzadilar  va 

yozadilar.  Tuzgan  matnlarida  xalq  maqollari,  hikmatli  so‘zlar  va  she’riy  parchalardan 

foydanishlari mumkinligi ta’kidlanadi. Bu orqali ularning tasavvurlari kengayadi, ijodiy 

fikrlash  qobiliyati  rivojlanadi.  Ona  tili  va  o‘qish  fanlaridan  olgan  nazariy  bilimlarini 

amaliyotda mustaqil va samarali foydalana olish ko‘nikmalari hosil bo‘ladi. 

“Yosh dasturchi” metodi. Bu usulda uyga berilgan topshiriqlar bo‘yicha o‘quvchilar 

o‘zlari  mustaqil  holda  slayd  yoki  videolavha  tayyorlashi  kerak  bo‘ladi.  Bu  metodni 

qo‘llashdan maqsad, o‘tilgan mavzularni puxta o‘zlashtirishga erishish, o‘quvchilarning 

mustaqil  ijodkorlik  qobiliyatini  namoyon  qilish,  bo‘sh  vaqtlarini  mazmunli  o‘tkazish, 

kompyuter  va  internetdan  maqsadli  foydalanishga  o‘rgatish  va  mantiqiy  fikrlash 

ko‘nikmalarini  rivojlantirishdan  iborat.  Masalan,  “Assalom,  Navro‘z”  mavzusida 

o‘quvchi tayyorlagan slaydlardan lavhalari aks ettiriladi. Barcha o‘quvchilar tayyorlagan 

slaydlarini  ijtimoiy  tarmoq  orqali  telegram  guruhlariga  jo‘natadilar.  O‘qituvchi 

tayyorlangan slaydlarni mavzuga mos holda tayyorlangani, undagi so‘zlarning imlosi va 

mazmuni, matnning badiiy jihatdan yoritilganiga alohida e’tibor qaratishi lozim bo‘ladi. 

Bu  slaydlardan  foydalangan  holda  o‘quvchilarga  insho  yozishni  vazifa  qilib  berish 

mumkin. 

“Raqamlar  so‘zlaganda”  metodi.  Bu  usuldan  son  so‘z  turkumi  mavzusi 

o‘tilayotganda yoki so‘z turkumlari yuzasidan mustahkamlash mavzularida foydalanish 

mumkin. Bunda o‘zbek xalq maqollarini raqamlar orqali ifodalash lozim bo‘ladi. Bu usul 

o‘quvchilarni  topqirlik  va  zukkoliklari  hamda  og‘zaki  nutqini  rivojlantirish  va 

tasavvurlarini kengaytirishga yordam beradi. Masalan, Yetti o‘lchab bir kes, Yigit kishiga 

qirq  hunar  oz,  Bir  bolaga  yetti  mahalla  ota-ona,  Bir  kun  burun  eksang,  hafta  burun 

o‘rasan,  Bir  yil  tut  ekkan  kishi  yuz  yil  gavhar  teradi  kabi  maqollarni  raqamlar  va 

shakllardan  foydalangan  holda  slayd  ko‘rinishida  o‘quvchilarga  jo‘natadi,  eng  tez  va 

to‘g‘ri topgan o‘quvchi rag‘batlantiriladi. 

---