Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalashdan iboratligi belgilab qo‘yilgan [4].  

---

 

378

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

Bugungi  ta’limning  rivoji  o‘qituvchining  o‘z  ustida  ishlashi,  ijodkor  bo‘lishi, 

o‘quvchilarning  bilim,  ko‘nikma  va  malakalarni  takomillashtirib  borishini  taqozo 

etmoqda. Shunday ekan, ta’lim jarayonida yoshlar ta’lim-tarbiyasi bilan shug‘ullanuvchi 

har  bir  murabbiy  o‘quvchilarni  barkamol  inson  qilib  etishtirish  uchun  ularning  xalq 

insonparvarligi chashmalaridan, umumbashariy qadriyatlardan bahramand bo‘lishlariga 

e’tibor  berib,  urf-odatlarimiz,  milliy  qadriyatlarimiz,  buyuk  mutafakkirlarimizning 

ma’naviy merosini yaxshi bilishi va ularni darslarga tatbiq etishi lozim[3;26-b ]. 

O‘quvchilarda  tarixiy  voqelikni  tushunish  va  uni  mantiqiy  izchillikda  tushuntira 

olish hamda tarixiy manba va adabiyotlar bilan ishlash kompetentsiyalarini hosil qilishda 

o‘qituvchi dars  mashg‘uloti  davomida  ularga nazariy  va  amaliy  bilim  berish,  ularning 

bilimlari va kompetentligini xolis baholash bilan birga o‘quvchilarning bilim olishlarda 

yo‘naltiruvchi hamda kerakli va dolzarb adabiyot va manbalarni tanlab o‘qishlari uchun 

maslahatchi  vazifasini  o‘taydi.  Dars  jarayonida  mavzuni  o‘quvchilar  to‘laqonli 

o‘zlashtirishlari  va  ularda  motivatsiya  uyg‘otish  uchun  tegishlilik  asosida  mavzuni 

fanlararo  (iqtisodiyot,  siyosatshunoslik,  geografiya,  adabiyot)  bog‘lab,  tarix  fanlari 

(arxeologiya,  etnografiya)  hamda  yordamchi  tarix  fanlari  (paleografiya,  diplomatika, 

geneologiya,  geraldika,  sfragistika,  epigrafika,  tarixiy  metrologiya,  numizmatika, 

bonistika, xronologiya, faleristika, arxivshunoslik, toponimika,)  bilan  uyg‘unlikda  dars 

jarayonini tashkil etishlari muhim ahamiyat kasb etadi.  

O‘zbekiston  tarixi  fanidan  har  bir  bo‘lim  yakunida  oraliq  nazorat  o‘tkaziladi  va 

o‘quvchilarning  bilimi  baholanadi.  O‘quvchilarning  olgan  baholari  va  o‘quvchilar 

tomonidan  o‘zlashtirilmagan  mavzular  tahlil  etilishi  natijasida  ta’limiy  bo‘shliqlar 

aniqlanadi.  O‘tkazilgan  monitoring  natijalariga  ko‘ra  o‘quvchilar  bilimida  aniqlangan 

bo‘shliqlar ustida ishlash muhim ahamiyatga ega. Bo‘shliqlar paydo bo‘lishining asosiy 

sabablari quyidagilar: 

-o‘qituvchining  darsga  qo‘yilgan  talab  bo‘yicha  ta’limiy  va  rivojlantiruvchi 

maqsadiga to‘laqonli erishmasligi; 

-dars  uchun  tuzilgan  texnologik  xarita  bandlariga  amal  qilinmagan  holda  dars 

jarayoni tashkil etilishi hamda vaqt me’yorlariga amal qilmaslik; 

-dars  rejasining  har  bir  bandi  bo‘yicha  mukammal  nazariy  va  amaliy  bilim 

berilmasligi  va  o‘qituvchining  mavzuga  oid  umumiy  ma’lumotlar  berish  bilan 

cheklanishi; 

-o‘quvchilar  bilimini  baholashda  o‘qituvchining  baholash  mezonlariga  amal 

qilmasligi, o‘quvchilar bilimi yuzaki va nisbiy baholanishi; 

-mustaqil  ishlash  uchun  berilgan  topshiriqlarga  baholash  mezonlari  ishlab 

chiqilmaganligi; 

-o‘quvchilar bilimini baholashda raqobat muhitining yaratilmaganligi; 

-xarita, konturli xarita, yozuvsiz xarita bilan ishlashda o‘quvchilarda ko‘nikma va 

malaka etishmasligi; 

---