Umumiy metallurgiyaga

Nazorat savollari 
1.  Domna pechida kechadigan fizika-kimyoviy jarayonlarni gapirib bering.  
2.  Domna pechi mahsulotlari va domna pechining tuzilishi to‘g’risida 
ma’lumot bering.  
3.  Domna pechi qanday qismlardan iborat?  

---

68 
 
17-Ma’ruza. PO‘LAT ISHLAB CHIQARISH TO‘G‘RISIDA UMUMIY 
TUSHUNCHALAR 
 
      Reja:  
1.  Po‘latning tarkibi.    
2.  Po‘lat ishlab chiqarishning bosqichlari.  
3.  Kislorod – konverterlarda po‘lat olish usullari 
 
Tarkibida  uglerodning  miqdori  1,5%  atrofida  bo‘lgan  temiruglerodli 
qotishma  po‘lat  deb  nomlanadi.  Agar  po‘latning  tarkibida  uglerodning  miqdori 
oshsa,  po‘latning  qattiqligi  va  mo‘rtligi  oshadi.  Po‘lat  ishlab  chiqarishning  asosiy 
xomashyosi – po‘lat lomi (temir-tersak chiqindilari) va qayta ishlanuvchi cho‘yan. 
Po‘latning  tarkibida  uglerod  va  qo‘shimchalarning  miqdori,  cho‘yanga 
nisbatan  ancha  past  miqdorda  bo‘ladi.  Shu  sababdan,  cho‘yandan  po‘lat  olishning 
asosiy  metallurgik  vazifasi,  bu  cho‘yan  tarkibidagi  qo‘shimcha  va  uglerodni 
oksidlab, ularni gaz yoki shlak fazasiga o‘tqazish orqali kamaytirishdan iborat. 
Po‘lat  eritish  pechlarida,  kislorodni  cho‘yan  bilan  ta’sirlashuvi  natijasida, 
birinchi  bo‘lib  temir  oksidlanadi.  Temir  bilan  birga  fosfor,  kremniy,  uglerod  va 
marganets  oksidlanadi.  Yuqori  haroratlarda  hosil  bo‘lgan  temir  oksidi,  o‘zining 
kislorodini  temirdan  faol  bo‘lgan  qo‘shimchalarga  beradi  va  ularni  oksidlaydi.  
Po‘lat ishlab chiqarilishi uchta bosqichda olib boriladi.