Umumiy metallurgiyaga

Domna pechida kechadigan fizika-kimyoviy jarayonlar 
Domna pechida quyidagi asosiy jarayonlar kechadi: 
 
Yoqilg’ining  yonishi.  Furma  orqali  domnaga  haydalayotgan  qizdirilgan 
havo kislorodi koksni yondiradi: 
C + O
2 
= CO
2
 + Q, 

---

66 
 
bunda ajralayotgan issiqlik hisobiga qizigan gazlar yuqoriga ko‘tarilib pastga 
tushayotganda shihtani qizdira boradi. 
 
Tajriba  shuni  ko‘rsatadiki,  pechning  1000ºC  dan  yuqoriroq  temperaturali 
zonasida  karbonat  angidrid  cho‘g’langan  koks  qatlamlari  orasidan  o‘tib,  uglerod 
(II) oksid (is gazi) ga aylanadi.    
CO
2 
+ C = 2CO - Q. 
 
Shu  bilan  birga  koks  (uglerod)  havo  tarkibidagi  suv  bug’laridan  vodorodni 
ham qaytaradi:   
2H
2
O + C = CO
2 
+2H
2
 - Q. 
 
Agar  yoqilg’i  sifatida  qisman  tabiiy  gazdan  ham  foydalanilsa,  quyidagi 
reaksiya bo‘yicha to‘la yonish jarayoni kechadi: 
CH
4
 + O
2
 = CO
2
 + 2H
2
O +Q, 
Natijada pechda qaytaruvchi gazlar miqdori ortadi. 
 
Shihta pechda qaytaruvchi gazlar miqdori ortadi. 
 
Shihta  materiallarning  ajraluvchi  gazlar  ta'sirida  qizib  borishdan  kimyoviy 
birikmalarning  parchalanishi  sodir  bo‘ladi:  Masalan,  pechning  100  -  350ºC 
temperaturali zonasida kimyoviy  birikmadagi suv  yoqilg’idagi uchuvchi  moddalar 
ajralib  chiqsa,  undan  yuqoriroq  temperaturali  zonasida  shihtadagi  karbonatlar 
parchalanadi: 
 
 
 
3FeCO
3   
→Fe
3
O
4
 + 2CO
2
 + CO - Q 
 
 
 
3MnCO
3
 → Mn
3
O
4
 + 2CO
2
 + CO - Q 
 
 
 
CaO
3
 → CaO + CO
2
 - Q vahokazo. 
Natijada  shihta  bo‘laklari  g’ovaklanadi  va  ba'zan  yoriladi.  Bu  jarayon 
pechning koloshnik qismidan boshlanib shahtaning o‘rtalarida tugaydi.