Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

6. Universalligi
– genetik kodning yuqorida sanab o‘tilgan xossalarini 
hammasi tirik organizmlarga xos. 

---

100 
10- Mavzu: Nuklein kislotalar va oqsil sintezining stimulyatorlari va 
ingibitorlari. 
Mutatsiya va uning turlari. 
Reja:
10.1. Oqsil sinteziga ta‘sir qiluvchi preparatlar
10.2. Genetik axborotni ko‘chirilishini buzilishi. Mutatsiya va uning turlari 
10.1. Oqsil sinteziga ta’sir qiluvchi preparatlar. 
 
Oqsil sinteziga ta‘sir qiluvchi preparatlar amaliyotda keng qo‘llanilib 
kelinmoqda. Oqsil sinteziga ikki xil yo‘l bilan ta‘sir qilish mumkin. 
Oqsil sintezini oshiruvchilar – induktorlar deyiladi. 
Oqsil sintezini susaytiruvchilar – ingibitorlar deyiladi. 
Oqsil sintezini oshiruvchilar – induktorlarga anabolik steroidlar kiradi.
Anabolik steroidlar 2 xil bo‘ladi:
 
1. Gormonal
2. Nogormonal
1. Gormonal – 
Metandrostenolon, fenobolin
, eng faoli 
retabolil
erkaklar 
jinsiy gormoni androgenlarning hosilalaridir. Organizmda faqat oqsil sintezini
stimulash maqsadida ishlatiladi – transkriptsiyani oshiradi. 
Insulin – 
Translyatsiya jarayonini oshiradi
.
Insulin sezilarli anabolik 
faollikka ega bo‘lgan oqsil tabiatli gormon. 
2. Nogormonal - 
kaliy orotat
(orotat kislota pirimidinli nukleotidlar 
biosintezida asosiy kalit birikmasi hisoblanadi) pirimidin sintezini oshiradi. 
Inozin
yoki gipoksantinribozid –anabolik ta‘sirining mexanizmi nuklein 
kislotalar sintezi uchun qurilish materiali sifatida emas, oqsil sintezi induktorlari 
bo‘lganligi bilan bog‘liq. Nukleotidlar va nuklein kislotalar almashinuvining 
boshqa oraliq mahsulotlari ham shunday ta‘sir etadilar. Shundan kelib chiqqan 
holda inozin nuklein kislota sintezida ishtirok etadi. 
Oqsil sintezining ingibitorlari – oqsil sintezining har xil etaplarida ta‘sir 
etisi mumkin. Ular biokimyoviy tekshiruvlarda va tibbiyot amaliyotida 
qo‘llaniladigan keng preparatlar guruhidir. Barcha oqsil biosintezining 
ingibitorlari quyidagilarga bo‘linadi: