Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

glitsеrin, 
yog’
kislotalari, anorganik fosfat kislota
va biror 
spirt qoldig’i
–xolin, 
etanolamin, inozit, sеrin hosil bo‘ladi. Birinchi navbatda ferment –fosfalipaza A
2 
tasir qilib, zaharli lizofosfatidlar hosil bo‘lib shu erning o‘zida lizofosfolipaza 
ta‘sirida gidrolizlanib ketadi.
So‘ng ularga fosfalipaza A
1 
ta‘sir qiladi. Fosfalipidlar gidrolizini fosfalipaza – C 
va fosfalipaza–D lar tugatadi. 
Glitserin, fosfat kilota va azot asosi suvda eruvchan modda sifatida 
bevosita, yog‘ kislotalar esa xoleinat komplekslari holida so‘riladi. Fosfat kislota 
organizmda o‘zgarmagan holda o‘zlashtiriladi. Xolin vitaminga o‘xshash modda 
sifatida moddalar almashinuvi uchun juda kerakli, nerv - muskul sinapslarida 
qo‘zg‘alishni o‘tishini ta‘minlovchi nerv sistemasining mediatorlaridan biri – 
atsetilxolinning sintezi uchun manba bo‘lib xizmat qiladi. 
Xolin
shuningdek 

---

165 
fosfolipidlarning sintezi uchun ham zarur, u jigarda ko‘plab yog‘ to‘planishiga 
to‘sqinlik qiladi. 
Serin
oqsil biosintezi va boshqa moddalar almashinuvida 
xizmat qiladi. Ichak devorida organizm uchun spetsifik bo‘lgan fosfolipidlarning 
birlamchi sintezi ro‘y beradi. 
Ichak devorida lipid va lipoidlarning parchalangan mahsulotlari (gletserin, 
yog‘ kilotalar, xolesterin, fosfat kislota, azot asoslari), shuningdek endi 
sintezlangan mono-di va triglitseridlar, fosfolipidlar hamda xolesterin efirlari 
to‘planadi. Bu yerda yog‘larning transport formasi – 
xilomikronlarning
hosil 
bo‘lishi ro‘y beradi. Xilomikronlar tarkibidagi yog‘da eruvchi birikmalraning 
asosiy qismi limfa sistemasiga kiradi, u yerdan esa qonga o‘tadi. Oz miqdordagi 
xilomikronlar bevosita qonga o‘tishi mumkin.
Ovqat yeyilgandan keyin qonda yog‘ miqdori oshadi, natijada u 
loyqalanadi –xilezlanadi. Ovqatlanishdan 3 soatdan keyin eng ko‘p loyqalanish 
kuzatiladi.
So‘ngra qon asta sekin tiniqlasha boshlaydi 5-7 soatga kelib, bu esa 
to‘qimalarda tiniqlashtiruvchi faktor lipoproteinlipaza fermenti borligi bilan 
bog‘langan. U xilomikronlarni anchagina mayda lipoproteid zarrachalariga 
(alfa va betta tipidagi), trigletseridlarni esa tarkibiy qismlar – gletserin va yog‘ 
kislotalarigacha parchalaydi. 
Yog‘ kislotalar organizm uchun zaharlidir. Lekin ulardan zaharlanish ro‘y 
bermaydi, chunki yog‘ kislotalar oqsillar (albuminlar) bilan kompleks hosil qilib 
darhol zaharsizlanadi. Bunday komplekslar esterifitsirlanmagan yog‘ kislotalar 
deb ataladi. Klinikada bosh harf bilan EJK belgilanadi. Mayda lipoproteid 
zarrachalar va EJK qon bilan turli organ va to‘qimalarga tashiladi, u yerda o‘z 
komponentlariga parchalanib spetsifik o‘zgarishga uchraydi.