Umumiy kimyo va fizika

UCHINCHI VA OLTINCHI GURUH KATIONLARIGA
XOS REAKTSIYALAR.
Al³⁺ ionlarining reaksiyalari
Al³⁺ ioni suvdagi eritmalarda rangsiz bo’ladi.
O’yuvchi ishqorlar NaOH va KOH ehtiyotlik bilan (tomchilatib) qo’shilganda Al³⁺ ionini oq cho’kma Al(OH)₃ holida cho’ktiradi:

Al³⁺ + 3OH^-  Al(OH)₃

Probirkaga aluminiy tuzining eritmasidan 5-6 tomchi olib, unga 2n. NaOH eritmasidan 1 tomchi qo’shing. CHo’kma bilan loyqalangan suyuqlikning bir qismini boshqa probirkaga quying va bironta kislotadan bir necha tomchi qo’shib cho’kmaning erishini kuzating:

Al(OH)₃↓ + 3H⁺  Al³⁺ + 3H₂O

Suyuqlikning qolgan qismiga bir necha tomchi NaOH yoki KOH eritmasidan ta’sir ettiring va aralashtiring. Bunda aluminat hosil bo’lishi tufayli cho’kma eriydi:

Al(OH)₃↓ + OH^-  AlO₂^- + 2H₂O

Shunday qilib, Al(OH)₃ tipik amfoter gidroksiddir. Reaksiya (1) da uning asos xossasi, reaksiya (2) da esa kislota xossasi namoyon bo’ladi.

pH≈5 bo’lganda Al(OH)₃ to’liq cho’kadi, keyin yana pH > 10 bo’lguncha ishqor qo’shish Al(OH)₃ ning erishiga va, binobarin, AlO₂^- ioni hosil bo’lishiga olib keladi. Bundan ko’rinadiki, alyuminat eritmasidan Al(OH)₃ cho’kmasini va keyin Al³⁺ kationlarini olish uchun eritmaning ‘H qiymatini biror kislota ta’sir ettirish yo’li bilan pasaytirish kerak. Bunga ishonch hosil qilish uchun oldingi tajribada olingan alyuminat eritmasiga suyultirilgan HCl eritmasidan bir tomchidan qo’shiladi. Oldin Al(OH)₃ cho’kmasi tushadi. Kislotadan yana qo’shilganda (ya’ni pH kamaytirilganda) cho’kma qaytadan eriydi:
AlO₂^- + H⁺ + H₂O  Al(OH)₃↓
Al(OH)₃↓ + 3H⁺  Al³⁺ + 3H₂O