Umumiy kimyo va fizika

Kompleks birikmalarda almashinish reaksiyalari
1. FeCl₃ eritmasiga bir necha tomchi kaliy geksatsianoferrat (II) K₄[Fe(CN)₆] eritmasidan qo’shing. Almashinish reaksiyasi tufayli ko’k cho’kma - berlin siri hosil bo’ladi. Reaksiya tenglamasini yozing.
Kompleks birikmalar ishtirokidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari
2. KMnO₄ ni kislotali eritmasiga kaliy geksatsianoferrat (II) K₄[Fe(CN)₆] eritmasidan qo’shing. K₃[Fe(CN)₆] kompleksi hosil bo’lish sababli permanganat eritmasi rangsizlanadi. Temirning oksidlanish darajasi o’zgaradimi?
3. Kumush ammiakati eritmasini oling va unga rux metallini qo’shing. Kumushning qaytarilishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing.
№ 6 LABORATORIYA MASHG’ULOTI


KATIONLARNI ANALITIK GURUHLARGA BO’LISH

Kationlarning kislota-asosli usul bo’yicha klassifikatsiyalash jadvali.

Guruh	Kationlar	Guruh reagenti
I	K^, Na^, NH4^	Guruh reagenti yo’q
II	Ba^^2, Sr^^2, Ca^^2	H2SO4
III	Al^^3, Cr^^3, Cr^^6, Zn^^2, As^^3, As^^5, Sn^^2, Sn^^4	NaOH(cho’kmalar ortiqcha NaOH da eriydi)
IV	Mn^^2, Mg^^2, Bi^^3, Fe^^2, Fe^^3, Sb(III),(V)	NaOH(cho’kmalar ortiqcha NaOH da erimaydi)
V	Nu^^2, Co^^2, Ni^^2, Hg^^2, Cd^^2	NaOH(cho’kmalar ortiqcha NN4OH da eriydi va komplekslar hosil qiladi)
VI	Ag^, Hg2^^2, Pb^^2	HCl

K⁺ ionlarining reaksiyalari
K⁺ kationini topishda cho’kma hosil qilishga asoslangan reaksiyalar ko’p emas. Ulardan eng muhimlari quyidagilardir.
1. Vino kislota H₂C₄H₄O₆ yoki uning natriyli nordon tuzi - natriy gidrotartrat NaHC₄H₄O₆ kaliy tuzlarining eritmalari bilan oq kristall cho’kma - kaliy gidrotartrat KHC₄H₄O₆ beradi.
Vino (boshqacha aytganda tartrat) kislota ancha kuchsiz organik kislotadir. Uning molekulasida oltita vodorod atomi bo’lsa ham, ulardan faqat ikkitasigina H⁺ ionlar holida ajraladi. Shuning uchun ham u ikki asosli kislotadir. U o’rta va nordon tuzlar hosil qila oladi. Vino kislotaning kaliyli va natriyli o’rta tuzlari (tartratlar) K₂C₄H₄O₆, NaC₄H₄O₆ hamda natriy gidrotartrat NaHC₄H₄O₆ suvda yaxshi eriydi. Aksincha, kaliy gidrotartrat KHC₄H₄O₆ suvda ancha kam eriydi, bundan K⁺ ionini topishda foydalaniladi:
KCl + NaHC₄H₄O₆ = KHC₄H₄O₆↓ + NaCl

Kaliyning boshqa tuzlari ham shunga o’xshash reaksiyaga kirishadi, masalan:

K₂SO₄ + 2NaHC₄H₄O₆ = 2KHC₄H₄O₆↓ + Na₂SO₄

Albatta, shunday bo’lishi kerak edi, chunki reaksiyada faqat K⁺ va HC₄H_{4 } ionlarigina ishtirok etadi. Boshqa hamma ionlarni tenglamadan tushirib qoldirish mumkin. Bunda ko’rib chiqilayotgan reaksiyaning ionli tenglamasini hosil qilamiz.

K⁺ + HC₄H₄O^-₆ = KHC₄H₄O₆↓