Umumiy kimyo va fizika

NH₄⁺ ionlarining reaksiyalari
1. O’yuvchi ishqorlar NaOH, KOH bilan ammoniy tuzlarining eritmalari qo’shib qizdirilganda gazsimon ammiak ajralib chiqadi:
NH₄⁺ + OH^-  NH₃ + H₂O

Bu reaksiyani bajarish uchun soat oynasiga ammoniy tuzi eritmasidan 1-2 tomchi va ishqor eritmasidan 3-4 tomchi tomizib bir oz isitiladi. Ammiakni faqat hididangina emas, balki boshqa usullar bilan ham bilish mumkin.

1. 
   Soat oynasiga ammoniy tuzi va ishqor eritmalari aralashmasi tomizib, uni ichki tomoniga namlangan fenolftaleinli qog’oz yopishtirilgan xuddi shunday quruq soat oynasi bilan yo’iladi. SHunday qilib, hosil qilingan gaz kamerasidagi indikator qog’oz bir necha minutdan keyin qizaradi, chunki reaksiya natijasida ajralib chiqqan ammiak suvda erib, ishqor (NH₄OH) hosil qiladi.
   

Ammiak ajralib chiqishini tezlashtirish uchun reaksiya boradigan aralashmani suv hammomida bir oz isitish mumkin.
Fenolftaleinli qog’oz o’rniga ammiak ta’sirida ko’karadigan lakmusli qog’oz ishlatish ham mumkin. Lekin bunda rang o’zgarishi uncha ravshan bo’lmaydi.
2) Fenolftaleinli qog’oz o’rniga Hg₂(NO₃)₂ eritmasi shimdirilgan filtr qog’oz ishlatish ham mumkin. Bunda NH₃ ta’sirida qog’oz qorayadi:

Hg
2[Hg]²⁺ + 4NH₃ + H₂O  [O   NH₂]⁺ + 2Hg + NH₄⁺

Hg


Mg²⁺ ionlarining reaksiyalari
Mg²⁺ reaksiyalari I gruppaning boshqa kationlari reaksiyalaridan keskin farq qiladi.
1. O’yuvchi ishqorlar Mg²⁺ ioni bilan oq rangli amorf holatidagi cho’kma Mg(OH)₂ hosil qiladi:
Mg²⁺ + 2OH^-  Mg(OH)₂↓

Bu reaksiyadan Mg²⁺ ionini boshqa kationlardan ajratish uchun foydalanish mumkin, chunki I gruppadagi boshqa metallarning gidroksidi suvda yaxshi eriydi

Magniy gidroksidi kislotalarda va ammoniy tuzlarida eriydi (tajriba qilib ko’rib bunga ishonch hosil qiling), demak NH₄⁺ ionlari ishtirokida Mg²⁺ ni to’liq ajratib bo’lmaydi. Ba’zan eritmada NH₄⁺ ioni bo’lganda Mg(OH)₂ cho’kmasi butunlay cho’kmasligi mumkin.
2. Natriy gidrofosfat Na₂HPO₄ tuzi NH₄OH va NH₄Cl ishtirokida magniy tuzlari bilan oq kristall cho’kma magniy va ammoniy fosfat MgNH₄PO₄ hosil qiladi.
Mg²⁺ + HPO₄^2- + NH_4­OH  MgNH₄PO₄ + H₂O

Ammiak ta’sirida Mg(OH)₂ cho’kmaga tushmasin uchun ammoniy tuzi qo’shiladi. Bu muhim reaksiyani kislotali eritmadan boshlash, eritmaga NH₄OH tomchilatib turib, uning kislotaligini kamaytira borish yo’li bilan o’tkazish yaxshi natija beradi. Bunda MgNH₄PO₄ ning eruvchanligi asta-sekin kamayib boradi, binobarin, sekinlik bilan kristallanib yaxshi va aniq krisatall cho’kma hosil qilishi uchun sharoit vujudga keladi.