Умумий ва ноорганик кимё институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

Б.С. Закиров
Илмий даражалар берувчи илмий
кенгаш раиси, к.ф.д., проф.
Д.С.Салиханова
Илмий даражалар берувчи илмий
кенгаш котиби, т.ф.д., проф.
С.А.Абдурахимов
Илмий даражалар берувчи илмий
кенгаш қошидаги илмий с еминар
раиси ўринбосари, т.ф.д. проф.
КИРИШ (фалсафа доктори (PhD) диссертацияси аннотацияси)
Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати. Жаҳонда бугунги кунда тоза ичимлик сувни тежаш ва самарали фойдаланиш, техник ва оқова сувларни тозалаб, қайта ишлатиш мумкин бўлган технологиялар яратишга катта эътибор берилмоқда. Турли саноат корхоналарида ҳосил бўлаётган техник сувларни, шунингдек баъзи ускуналар, деталларни ювишда ишлатилган сувларни замонавий экологик тоза сорбентлар ёрдамида қайта ишлаб, улардан айланма сув сифатида фойдаланиш, тобора танқис бўлиб бораётган ичимлик сувини тежаш имконини беради. Бу иқтисодий жиҳатдан катта самарадорликка олиб келмасада, сув ресурсларидан самарали фойдаланишни таъминлаб, оқова сувларнинг чиқишини камайтиради ва экологик вазиятнинг яхшиланишига олиб келади.
Бугунги кунда жаҳонда ишлаб чиқариш корхоналарининг асосий вазифалардан бири техник ва оқова сувларни иложи борича тозалаб, технологияда айланма сув сифатида фойдаланиш, кам чиқиндили ёки чиқиндисиз технологиялар яратиш, ҳосил бўладиган чиқиндиларни комплекс қайта ишлаш ва улардан турли элементлар ва бошқа фойдали бирикмаларни ажратиб олиш ҳисобланади. Замонавий корхоналарда техник сувлар ва турли қўшимчалар билан ифлосланган саноат оқова сувлари ҳосил бўлишининг олдини олишга асосий эътибор қаратилади ёки уларни камайтириш мақсадида бирламчи тозаланиб, техник сув сифатида фойдаланилади.
Республикамизда турли саноат оқова сувларини қайта ишлашда маҳаллий минерал хом ашёлардан фойдаланиб, турли хоссаларга эга бўлган адсорбентлар олишни такомиллаштириш ва уларни қўллаш технологияларини ишлаб чиқиш борасида маълум назарий ва амалий натижаларга эришилди. Бу борада қаттиқ чиқиндилар, оқова сувлар ва чиқинди эритмаларни зарарсизлантириш, улар таркибидаги республикамиз халқ хўжалигига зарур бўлган, турли камёб бирикмалар олишда қўлланиладиган элементлар ва бирикмаларни ажратиб олиш бўйича олиб борилаётган ишларни аълоҳида таъкидлаш керак. Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантиришга қаратилган Ҳаракатлар стратегиясининг учинчи йўналишида «Саноатнинг юқори технологияли қайта ишлаш тармоқларини, энг аввало, маҳаллий хом-ашё ресурсларини чуқур қайта ишлаш асосида юқори қўшимча қийматли тайёр маҳсулот ишлаб чиқариш¹...»га қаратилган муҳим вазифалар белгиланган. Бу борада, тобора ривожланиб бораётган республикамиздаги саноат корхоналарида ҳосил бўладиган турли техник ва оқова сувларнинг морфологиясини ўрганиш, уларни экологик ҳавфсиз реагентлардан ёки электролиз усулларидан фойдаланиб, комплекс қайта ишлаш ва турли камёб элементлар ва уларнинг бирикмаларини ажратиб олиш муҳим аҳамият касб этиб, иқтисодий ва экологик нуқтаи назардан ўта долзарб ҳисобланади.
Ўзбeкистoн Рeспубликaси Прeзидeнтининг 2017 йил 7 февралдаги
ПФ-4947-сон «Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришининг бешта устивор йўналиши бўйича Харакатлар стратегияси» тўғрисидаги Фармони ва 2018 йил 25 октябрдаги ПҚ-3983-сон «Ўзбекистон Респуликасида кимё саноатини жадал ривожлантириш чора-табирлари тўғрисида»ги Қарори ҳамда мазкур фаолиятга тегишли бошқа меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларда белгиланган вазифаларни амалга оширишга ушбу диссертация тадқиқоти муайян даражада хизмат қилади.