“....
qabul qilishingizni so‘rayman” kabi.
Hujjatlarning mohiyati va maqsadiga muvofiq ravishda, ularda so‘roq va undov
gaplar deyarli qo‘llanmaydi, asosan, darak va buyruq gaplar ishlatiladi. Zero, hujjatlarda
tilining ikki vazifasi – xabar berish va buyurish vazifalari amalga oshadi. Masalan,
ma’lumotnomada axborot ifodalanadi, buyruqda buyurish aks etadi, bayonnomada esa
ham axborot (“
eshitildi...”), ham buyurish (“
Qaror qilindi...”) o‘z ifodasini topadi.
Hujjatlar matni birinchi shaxs yoki uchinchi shaxs tilidan yoziladi. Yakka rahbar
nomidan yoziladigan farmoyish hujjatlari (buyruq, farmoyish, ko‘rsatma kabilar) birinchi
shaxs tilidan bo‘ladi. Shuningdek, ayrim shaxs tomonidan yozilgan hujjatlar (ariza,
tushuntirish xati kabi) ham birinchi shaxs, birlik sonda yoziladi. Boshqa hujjatlar esa yo
birinchi shaxs ko‘plik sonda, yoki uchinchi shaxs birlik sonda tuziladi.
Hujjatchilikda imlo va tinish belgilari masalasiga alohida e’tibor qilish kerak.
Hujjatning nomini bosh harf bilan yozgan ma’qul, shuningdek bosma matnda boshqa
usul bilan, masalan, mazkur nomni to‘lig‘icha bosh harflar bilan yozish orqali ham ajratib
ko‘rsatish mumkin. Lekin hujjatning nomi bo‘lganligi uchun (sarlavhalardagi kabi)
undan so‘ng nuqta qo‘yish shart emas.
Hujjat matni aniqlik, ixchamlik, lo‘ndalik, mazmuniy to‘liqlik kabi talablarga
javob berishi lozim. Bu xususiyatlar hujjatchilik tilining o‘ziga xos uslubi, so‘z qo‘llash
yo‘llari, morfologik va sintaktik belgilari orqali ta’minlanadi.
Xizmat yozishmalarida aniqlik va mazmuniy tugallik fikrni aniq dalillar bilan
asoslashga bog‘liq. Hujjatchilikda bunday dalil, asoslar quyidagicha bo‘lishi mumkin:
- rasmiy qonunlar, bitim va shartnomalarning tegishli moddalari, bandlarini ko‘rsatish.
Masalan: «O‘zR fuqarolik kodeksining 1135-moddasiga muvofiq», «Tuzilgan
shartnomaning 3- bandiga asosan» kabi;
- qonunchilik yoki kelishilgan shartlar, manzilning o‘zgarganligini ta’kidlash. Masalan:
«boshqa shaharga ko‘chishi munosabati bilan»;
- raqamli ko‘rsatkich, hisob-kitoblar asosida. Masalan: «davlat raqami 10S6260 bo‘Igan
VAZ 2107 rusumli yengil avtomobil bilan»;
- mantiqiy asoslarni ifodalovchi «shunga ko‘ra», «munosabati bilan», «...ganligi sababli»,
«...ishi uchun», «oqibatida», «...masligi tufayli», «shu maqsadda», «guvohlik berishicha»,
«tekshiruv natijasiga binoan» kabi qoliplashgan so‘z birikmalari va h.k.
Do'stlaringiz bilan baham: