Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 2.8. 
C vitamini haqqındaǵı tekstti dıqqat penen oqıń. Ondaǵı 
gáplerdi ózgertken halda, ulıwmalıq mazmunın saqlap, jańa tekst 
jaratıń. 
Tekstke qoyılatuǵın talaplar: 
1. Tekstińizdi óz tilińizde bayanlań. 
2. Birdey sóz shaqaplarınıń arasına útir qoyıp paydalanıń. 
3. Demek, qullası, birinshiden, ekinshiden sıyaqlı kiris sózlerden 
paydalanıń. 
4. Almasıqlardıń túrlerinen ónimli paydalanıń.
Tapsırma 3.1. 
Kestede berilgen maǵlıwmatlar tómendegi teksttiń 
qaysı abzacında aytılǵanın anıqlap, kesteni durıs toltırıń. Birinshisi 
úlgi ushın islep berilgen. 
1
Organizmdegi jetispewshiliktiń adam denesindegi kórinis beriwi
A
2 Kaliy hám magniy minerallarınıń jetispewshiligi qulaqtıń ǵuǵırlawın 
keltirip shıǵaradı.
!
Jámlew almasıǵı 
zatlardı, belgi hám qubılıslardı jıynaqlap, 
jámlep kórsetse, 
bolımsızlıq almasıqları
aytılǵan pikirge bolımsızlıq 
máni beriw ushın qollanıladı. Jámlew almasıqları 
barlıq, bári, bárshe, 
jámi, hámme, gúllán, pútkil, pútin, tamamı, duyım
sózleri arqalı 
bildiriledi. 
Bolımsızlıq almasıǵı 
hesh
sózi menen soraw almasıǵınıń hám 
basqa da belgisizlik mánidegi sózlerdiń qosılıwınan jasaladı:
heshkim, 
heshqanday, heshqaysı, heshqashan, heshqayda, heshbir, heshteme, 
heshteńe. Hesh
sózi atlıq sózler menen dizbeklesip kelgende, sol 
sózlerden bólek jazıladı: hesh adam, hesh nárse hám t.b. 
Heshkim, 
heshqaysı, heshbirew, heshteme
almasıqları atlıq sózlerdiń ornına 
qollanılıp kelgende, tartım hám seplik qosımtaları menen túrlenedi. 
3-SABAQ
!
!
!

---

45
3 Denedegi kóktiń uzaq qalıwı da vitamin jetispewshiliginen boladı. 
4 Ayırım vitaminler immunitetti bekkemlewde áhmiyetli.
5 Citrus miywelerde birneshe vitaminler boladı. 
6 Qısta qulpınay jegen paydalı.
7
Ayırım vitaminler birlestirilip paydalanılsa tásiri kúsheyedi.
8 Reńli kapusta, kók burısh, pomidor kúndelikli paydalanılsa, denedegi 
kók uzaq qalıp ketpeydi. 
9 Láblebi hám geshirdi paydalanıw tez-tez miy aylanıwınıń aldın aladı. 
10 Ayırım vitaminler may ónimleri menen jelinedi.
A)
Insan organizminde hálsizlik, teriniń qurǵaqlasıwı hám tırnaqlardıń tez 
sınıwı denedegi paydalı zatlardıń jetispey atırǵanlıǵınan derek beredi. Organizmde 
qanday vitaminler jetispey atırǵanlıǵın adam denesiniń sırtqı kórinisi – shashı, terisi, 
tırnaqlarına qarap biliwge boladı.
B)
Eger deneńizdiń bir jerin qattı nársege urıp alǵanıńızda kógerse hám ol kóp 
waqıtqa shekem ketpese, organizmde С, P hám K vitaminleri jetispeytuǵınlıǵınan 
derek beredi. Bul vitaminler