Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

1. Tómendegi sózlerdi qaysı sózler menen almastırıp paydalanıwǵa boladı? 
Sinonimlerin tabıń. 
Oqıtıw, dúnyada, jámáátshilik, sóylesetuǵınlıǵın, zamanagóy, shárt, rawajlanǵan, 
ziyalılar, ádettegi, bul, sayaxatshılar, jaqın, adam, bólimi.
2. Birinshi gáptegi «inglis tili» sózin basqa gáplerde tákirarlamastan, sol 
sózdiń mánisin beriwshi sózlerdi paydalanıp, tekstti qayta jazıń. 

---

36
3. Tekstte qızıl menen berilgen qosımtalardıń qaysı sóz shaqabın jasaw 
ushın xızmet etip turǵanlıǵın anıqlań.
3-tapsırma.
Audio materialdı tıńlań hám sorawlarǵa juwap beriń. 
1. Waqıyanıń qaharmanları kim yamasa neler? 
2. Mergen qanday jaqsılıq qıldı?
3. Qus oǵan qanday jaqsılıq qıldı?
4. Bul gúrrińge qanday tema qoyǵan bolar edińiz? 
4-tapsırma
«Jarası 
awır»
dep 
dáslep
Petka menen Ermekti 
soń
dúnyadan túk kórmey 
ótkir eki 
tentek
ti alıp ketti.
Adam
lardıń kóbisi ele órtengen 
jay 
bette edi. Ele 
órt
sóndiretuǵın 
mashina da kete qoymaǵan. Ermektiń anası qarǵanıp júr: «Qudaydan tapqırlar, 
júwernemeklerine nege bek bolmaydı eken, ya? Shútik shıranı jaǵıp bolıp, sırtınan 
qulpırǵanı nesi eken bul ǵana urnıqqır?!» Adamlar oǵan 
táwelle etip atır
: «Qoy 
endi, bolar is boldı!»
Jurt
tıń kóbisi órt sóndiretuǵın mashinanı dógereklegen, gil kempir-ǵarrı, 
qatın, bala-shaǵa. Órt sóndiriwshiler mashinasınıń shırasınıń jaqtısında állebir 
nárselerdi túrtinip atır. Birewler pildey úńilip tur. Ókiniwler, ǵawır-ǵawır áńgime:
– 
Pul 
beretuǵın bolsa, qaǵazıńızdı ońlańqırap jazagóriń, paqırǵa obal bolıp 
júrmesin, shım-shırqaday bala-shaǵa, onıń ústine kúyewi de áskerlikte, – dese, 
ekinshi birew:
– Jańaǵı nárestelerdiń halı qalay boldı eken, dúnya tabılar-aw, – deydi.
– Sonı ayt! 
– Ana orıs balaǵa qıyın boldı. Sawtanaq jeri joq, Ermek onsha emes:
– Al endi ol qalay sonshama kúyip júripti?!
– Ol bılay ǵoy, mına qara, – dedi bir hayal. – Ermektiń bolsa qulaǵı bar, ana 
balada ol joq. Jaydıń ishi túwe qara tútinnen sırttaǵını kóriw 
múshkil 
boldı ǵoy. 
Bizler «tesik mında!» dep aybaraqtı saldıq, bunı Ermek esitti de tez shıǵa qoydı, 
al anaw bolsa esitpegennen soń ne qılsın, kóp 
eglendi
...
– Há-á, solay ma, Ermek balanıń shırıldısın da burın esitken eken ǵoy...
– Endi ne dep ediń! Sonlıqtan da kúygen balanı 
tez 
tapqan-dá...
– Anaw bayǵus sıypalap tabaman dep baplanǵan ǵoy. 
– Pay, qulaǵı bolǵanda demde-aq shıǵadı eken-dá...
– Sonda qulaǵı bar, birewińiz nege túse qoymadıńız?!
– dedi órt sóndiriwshilerdiń murtlash birewi. 

---

37
Gápke balası urıstan esawan bolıp kelgen Minájatdiyin shanıshpaydıń 
kempiri aralastı. 
– Haw, shıraǵım-aw, – dep bilgishsindi ol. – Kim tabılatuǵın edi urıs kúnleri. 
Urıs hámmeni jalmadı ǵoy! Bizler kótere mápilik kempir-ǵarrı ne qılamız?! – Biziń 
esawan
bala da bir jaqqa ketip edi, bular jayǵa túsip ketkennen soń keldi. 
Azap
aydadı ma bilmedim, anaw náreste bir jaqlardan juwırıp keldi de, hámmemizdi 
iyterip-iyterip jiberip, jaydıń ishine ırǵıp ketti. Ol túwe kiyizdi zorǵa berip qaldıq. 
Ermek barıp onnan soń tústi.
– Áńgime kimniń túskeninde emes, qulaqtıń esitpewinde de-e...
– Ne de bolsa bala-aq eken...
– Túspeymiz ózlerimiz bolǵanda...
– Pay, júrek bar eken-aw ózinde bala!
– Nede bolsa, – dedi shanıshpaydıń kempiri maǵan eljirep. – Jaqsı hádiyseler 
bolmadı. Aman-saw boyın tiklep ketse, elede heshgáp bolmas, shıraǵım. Áketti me?
– Áketti!...
 (Sh.Seyitov «Kóp edi ketken tırnalar» povesti)