Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 2.3.
1. Qanday atamalardı bilip alǵanıńız haqqında sáwbetlesiń. 
Tapsırma 2.4.
Joqarıdaǵı tekstten tolıqlawıshlardı anıqlap, tómendegi 
keste tiykarında tolıqlawıshlarǵa sıpatlama beriń. Eki mısal úlgi ushın 
islep berilgen. 
!
!
!

---

167
№
Mısallar
Barıs
sepliginde
Tabıs
sepliginde
Shıǵıs
sepliginde
Orın
sepliginde Tirkewishli
1
pulın
+
2
maǵan
+
Tapsırma 2.5. 
Usı sózlerden paydalanǵan halda dialog kórinisindegi tekst jazıń. 
!
Awıspalı feyilge qatnaslı tabıs sepligi arqalı bildiriletuǵın 
tolıqlawıshqa 
tuwra tolıqlawısh
delinedi. Tuwra tolıqlawısh kimdi? neni? 
kimin? nesin? qayerin? degen sorawlarǵa juwap beredi. Tuwra tolıqlawısh, 
kóbinese awıspalı feyilden ańlatılǵan is-háreketke qatnaslı aytıladı, 
sol is-háreket tuwra qaratılǵan obyektti bildiredi. Mısalı: 
Olar qazılǵan 
shuqırlardı
 kórdi. Ǵawashanıń
 túplerin
 suwırıp aldı (Ó. X.). 
Geyde tuwra tolıqlawısh bayanlawıshqa jaqın, qatarlasa kelgende, 
tabıs sepligi qosımtasız túrinde de qollanıladı. Bunday jaǵdayda tuwra 
tolıqlawısh xızmetindegi sóz ulıwmalıq mánidegi zattı bildiretuǵın ǵalabalıq 
atlıqlardan boladı. Mısalı: 
Arbakesh Shortanbaydan 
otın
 tasıydı (Sh. S.). 
Tapsırma 2.6. 
Tómendegi tekstti jazıń. Ondaǵı tuwra hám qıya 
tolıqlawıshlardı tabıń. 
Temir jollar barǵan jer abat boladı
Ǵárezsizlik bayramı aldınan mámleketlik sıylıqlar, ataq, ordenler menen 
sıylıqlanǵan miynet aldınǵıları qatarında «Ózbekstan temir jolları» akciyonerlik 
jámiyetiniń temir jol mashina stanciyası mashinisti Orınbay aǵa (atı ózgertilip 
alındı) da «Ózbekstan Respublikasına xızmet kórsetken transport xızmetkeri» 
ataǵına miyasar bolǵan edi.
– Xosh xabardı stanciyadaǵı vaxtalıq jumısta kúnine 1,5 km uzınlıqtaǵı aǵash 
shpallı temir jollardı temir-beton shpallı relslerge almastırıp júrgende esittim, – 
deydi ol. Qurılıs tarawında islegen ata-anamnıń «Temir jol barǵan jerler abat boladı» 
degen sózleri yad bolıp qalǵanlıqtan mektepti pitkerip, mashinist járdemshisi 
qánigeligin tayarlaytuǵın bólimge tapsırdım. Al oqıw ornın tamamlawdan usı temir 
jollardı qurıwshı miynet jámáátine aralastım hám ustazlarǵa shákirt tústim, jol 
qoyıwshı jıynalmalı hám platformalardaǵı motorlı kranlarda islewdiń sırların 
jalıqpay úyretken ustazlardan minnetdarman.
(Gazetadan)

---

168
 
Biletlerdi qolda satıwǵa jol qoyılmaydı!
 
Biletler poezddıń belgilengen mánziline shekem ǵana ámel etedi.
 
Jolawshı vagonǵa kirgennen keyin, vagon baqlawshısı onıń biletinde kózden 
ótkerilgenligi haqqında belgisi bar ekenligin hám jolawshınıń shaxsın anıqlawshı 
hújjetin tekseriwi shárt.
 
Bilet sapar dawamında saqlanıwı hám tekseriwshige kórsetiliwi kerek.
 
Eger jolawshı biletsiz júrse, 10 jastan 16 jasqa shekemgi balalardı biletsiz alıp 
júrse, belgilengen tártipti buzǵan bolıp esaplanadı hám tiyisli tártipte jazalanadı.
!
Barıs, shıǵıs, orın seplik qosımtaları hám geypara tirkewishler 
arqalı bildirilgen zatlıq mánidegi sózlerge