Ulug’bek Hamdam romanchilik mahorati



Download 0,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/45
Sana16.07.2021
Hajmi0,79 Mb.
#120641
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   45
Bog'liq
ulugbek hamdam ijodida anana va novatorlik

ketgan  odam  emasdim,  nimalar  bo„lyapti  o„zi  menga,  nega,  nega  o„zimni  bu 

yerlarga  qaytib  kelmaydigandek,  traktorimni  boshqa  ko„rmaydigandek  his 

qilayapman?!...”  

yoki 


“Avf,  avf…  Bilmadim  ravo  ko„risharmikin…  Qaniydi  ko„rishsa…  Umr  bu 

yerda  bekordan-bekor  o„tib  ketyapti,  axir.  Faqat    umrmi?  Sog‟liq-chi?  Kuch-

quvvat  to„la  yoshligim-chi?..  Bir  oydan  so„ng  o„ttizga  chiqaman.  Yetti  uxlab 

tushimga kirmagandi o„ttizinchi bahorni qamoqda qarshilash. Hayot qiziq ekan… 

Yo„q…  Shafqatsiz  ekan…  Mening  ham  yuragim  toshga  aylanib  qolayotganga 

o„xshaydi”. 

Asarda  personajlar  o„zlariga  savol  ohangida  murojaat  qilib,  o„ylaydilar.  

Akbarning  nutqidagi  ko„p  nuqtaning  ishlatilishi  uning  chuqur  o„yga  tolganligi, 

fikrlarining  to„xtalib-to„xtalib  bayon  qilinishi,  ortda  qolgan  o„tmishi  va  buguni 

to„g„risida xayolga berilishi natijasida qo„llanilgan. 

Asarda  bola  tilidan  ham  nutq  keltirilgan  bo„lib,  yozuvchi  bunga  alohida 

ahamiyat bergan. Bola nutqining keltirilishi asar badiiyligini oshirgan, bola orqali 



 

44 


ham  turmush  haqida  axborot  berishga  erishgan.  Bu  holatni  Akbarning  o„g„li 

misolida ko„rish mumkin. 

Hayotda  har  bir  odamning  tili,  so„zlash  tarzi  uning  qanday  turmush 

kechirganligi,  madaniyati,  ongi,  ruhiyati  haqida  ma‟lum  tasavvur  beradi.  Shunga 

ko„ra  badiiy  asarlardagi  qahramonlarning  nutqlari,  so„zlash  tarzlari  ham  turli-

tuman,  o„ziga  xos  bo„lib,  ular  xarakterining  mohiyatini  anglashda  muayyan 

vazifani o„taydi. ” Yozuvchilar qahramonning so„zlash tarzini, o„ziga xos ohangini 

qisqa va lo„nda jumlalardan tashkil  topgan suhbatlar, dialoglar, monologlar orqali 

tasvirlashga,  qahramon  xarakteridagi  belgilarning  shakllanishi,  uning  nutqi  orqali 

aks  ettirishga  alohida  e‟tibor  beradilar.”

41

  Odatda,    shaxslar    nutqi,  ularni 



qurshagan  sharoit  bilan  bog‟liq  holda  beriladi.  Sharoit  ko„pincha  personajlar 

so„zining  ahamiyatini  oshiradi,  mazmunini  chuqurlashtiradi,  muayyan  vaziyatda 

personajning  gapirishi  shart  ekani  psixologik  jihatdan  asoslanadi.  Yozuvchilar 

personajlar  nutqi  orqali  ularning  o„ziga  xos  xususiyatlarini,  ruhiy  dunyolarini, 

yashash tarzlarini,  xarakterlarining mohiyatini,  muayyan sharoit uchun mushtarak 

tomonlarini  ochib  beradilar.  Shunga  ko„ra  personajlar  nutqi  xarakterlarini 

alohidalashtirish  vositasi  hisoblanadi.  Personajlar  nutqi  adabiy  asarlarda  ularning 

o„zaro  so„zlashuvlari,  ya‟ni  dialoglar  yoki  boshqalarga  qaratilgan  so„zlari,  ichki 

suhbatlari, ya‟ni monologlar shaklida beriladi. 

Tursunboy  jontalash  asarda  mehnatkash  inson  qiyofasida  gavdalanadi.  U  bir 

o„zi uydagi mehnatni ham, daladagini ham churq etmay, nolimay bajaraveradi. U 

mehnatdan zavq oladi, orom oladi. Shunchalik xokisor tasvirlanganki, unga qarab 

turib, nahotki unda dard bo„lmasa degan o`y keladi. Shuncha tirishganiga yarasha 

turmushi ham gullab ketgani yo„q. Yeyish-ichishida ham maza yo„q. Asar oxirida 

esa  uning  bu  xarakteri  o„zining  boshiga  yetadi.  U  ortiqcha  mehr  va  fidoiylikning 

qurboniga  aylandi.  O„z  qadrini  bilmasligi,  o„zini  yaxshi  ko„rmasligi  oqibatida, 

hatto, farzandlari uning fidoiyligiga yarasha g‟amxo„rlik qilishmaydi.  

Tursunboy  jontalash  xarakterida  juda  sodda,  boriga  insof  qiladigan 

o„zbekning  haqiqiy  kishisini  ko„rish  mumkin.  Quyidagi  dialogda  Tursunboy 

                                                 

41

 Xudoyberdiyev E. Adabiyotshunoslikka kirish. – T.: ”O‟qituvchi”. 1995. 100-bet. 




 

45 


jontalash va uning ayoli bilan bo„lib o„tgan suhbat deyarli har kuni takrorlanadigan 

odat  aks  etadi:  “Kun  yoyilganda  xotini  uni  nonushtaga  chaqirdi.  Tursunboy 




Download 0,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish