Улуғмуродов н. Х

13 - rasm. 
Programmali ARS : 
a- ARS ning prinsipial sxemasi ; b- temperatura o’zgarishining berilgan grafigi. Pr -
programma beruvchi qurilma; 1- kulachok ; 2- prujina ; 3- surilgich. 
surilgichni reostat bo‟yicha surib, rostlanuvchi parametr qiymatini berilgan grafik θ
b 
(t) ga muvofiq 
o‟zgartiradi. 
Roastlanuvchi parametrning o‟zgarishi
± ∆ θ
b 
(t) = θ
b 
(t) ─ θ
ch
(t) (21) 
kuchaytiruvchi element KE va ijrochi element IE lardan o‟tib, rostlovchi signal X
r
(t) ga aylanadi. 
Rostlovchi signal miqdori ± ∆ θ
b 
(t) miqdori va ishorasiga muvofiq ta‟sir qilib, ob‟ekt (pech) 
temperaturasini rostlab turadi. Shunda ob‟ekt temperaturasi berilgan grafikka muvofiq o‟zgaradi. 
(13-rasm, b). 
ARS barqaror rejimlarda ishlaganda rostlash xatosi ∆ θ berilgan quyim miqdori ∆ θ
Q 
dan kam 
bo‟lishi kerak :
∆ θ(t) = θ
b
─ θ
ch
(t) ≤ θ
Q
∆ θ(t) ≤ θ
Q
bunda
θ
Q 
─
rostlanuvchi parametrga berilgan quyim ; ∆ θ(t) ─
ARS ning rostlash xatosi. 
Taqlidchi ARS texnologik mashina va mexanizmlar harakatini yoki rostlanuvchi parametrlar 
qiymatini dispetcher yoki bironta avtomatik boshqaruv qurilmasi tomonidan istalgan oraliqda turib 
o‟zgartirish yoki boshqarish uchun qo‟llanadi. 

---

115 
Taqlidchi ARS ham o‟zgarishi bo‟yicha rostlash prinsipida ishlaydi.Farqi shundaki, bu 
sistemada rostlanuvchi parametr kirish miqdorining o‟zgarish qonuni oldindan berilmagan va bu 
miqdor ixtiyoriy ravishda o‟zgaradigan bo‟ladi. 
Rostlanuvchi parametrning chiqish miqdori X
ch
(t) kirish miqdori X
K
(t) ga taqlidiy tarzda 
avtomatik rostlanib turadi. Buning uchun ARS ning miqdorining o‟zgarishini taqlidchi qurilma doimo 
kuzatib, o‟zi ham shu taqlidda o‟zgarib turadi. 
Misol. Ish mexanizmining valini dispetcher punktidan turib α burchakka burish va uni rostlab 
turish funksiyasini bajaradigan taqlidchi ARS ning prinsipial sxemasi 14-rasmda ko‟rsatilgan.
Unda SS tomonidan berilgan boshqaruvchi signal talabi ST tomonidan qabul 
qilinadi va boshqaruvchi signal talabi qondiriladi . 
Amalda SS ( sel‟sinli datchik) bilan ST (sel‟sinli transformator)
Rotorlarining cho‟lg‟amlari sxemada ( 14-rasm) ko‟rsatilgandek o‟zaro 90
o
burchak ostida o‟rnatiladi. 
Shunda ST rotori cho‟lg‟amida EYUK induksiyalanmaydi ( E
t
=0). Bu sistemani boshqaruvchi tasirsiz, 
α=0 bo‟lgandagi muvozanat holatini belgilaydi. 
Agar sel‟sinli datchik Rotorining cho‟lg‟ami dispetcher tomonidan ixtiyoriy ravishda α 
burchakka burilsa, SS bilan ST ning stator faza
cho‟lg‟amlarida toklar qiymati o‟zgaradi. Sel‟sinli transformatorning
stator cho‟lg‟amida hosil bo‟lgan magnit oqim F
2 
rotor cho‟lg‟amida F
2 
ga tegishli EYUK E
t 
induksiyalaydi. Bu EYUK kuchaytirgich elementi (KE) dan o‟tib, elektr yuritmani ishga tushiradi. 
YUritma (IE) reduktor orqali ish mexanizmining valini



burchakka buradi . Shu bilan bir 
vaqtda ST
rotori cho‟lg‟ami ham reduktor R orqali

ga buriladi va E = 0 bo‟lganidagina yuritma harakatdan 
to‟xtaydi, sistema muvozanat xolatga o‟tadi. Reduktor valiga mehanik bog‟langan ish mexanizmi vali 
ham



burchakka buriladi.