Углеводлар алмашинуви

Uglevodlarni biologik funksiyalari

• Energetik va uglerod atomi manbai (Fotosintez CO2 Q N2O → (CN2O)n )
• Struktur va tayanch elementi kletok osimlik, xayvon va mikroorganizmlar uchun (sellyuloza, xitin, peptidoglikanlar).
• Biriktiruvchi toqima komponentlari (proteoglikanlar togay, pay, teri va sinovial suyuqligi).
• Xujayralarni biologik spetsifikligini ta’minlaydi (membrana glikoproteinlari)

Organizmda uglevodlari vazifalari

• Monosaxaridlar:
• energetik funksiya (ATF xosil bolishi).
• plastik funksiya (di-, oligo-, polisaxaridlar, aminokislota, lipid, nukleotid sintezi uchun manba).
• detoksikatsion funksiya (glyukozani xosilasi glyukuronidlar zaxarli metabolitlar va ksenobiotiklarni zararsizlanitirish).
• glikolipidlar tarkibi (serebrozidlar).
• Disaxaridlar: U cheloveka obrazuyetsya tolko 1 disaxarid - laktoza. Laktoza sinteziruyetsya pri laktatsii v molochno’x jelezax i soderjitsya v moloke.
• yavlyayetsya istochnikom glyukozo’ i galaktozo’ dlya novorojdenno’x;
• uchastvuyet v formirovanii normalnoy mikrofloro’ u novorojdenno’x.
• Oligosaxaridlar–glikoproteinlar (ferment, oqsil-transportyor, oqsil-retseptor, gormonlar), glikolipidlar (globozidlar, gangliozidlar) tarkibiga kiradi. Xujayra tashqi yuzasida glikokaliksni xosil qiladi.
• Polisaxaridlar – Gomopolisaxaridlar rezerv funksiyasi (glikogen). Geteropolisaxaridlar (GAG) xujayralararo moddasini struktur komponentlari (xondroitinsulfat, gialuron kislota), xujayra proliferatsiyasi va differensirovkasida ishtirok etadi, antikoagulyant (geparin).

Ovqat tarkibidagi uglevodlar

• Uglevodlar — ovqatning asosiy tarkibi, ratsioni 75% tashkil etadi va 50% ortiqroq kerakli kaloriyalar bilan ta’minlaydi.
• Katta odamlarni kundalik extiyoji 400gG’sut, sellyuloza va pektinga 10-15 gG’sut.
• Tavsiya etiladi koproq murakkab polisaxaridlar is’temol qilish. kamroq esa monosaxaridlar.
• 60% osimlik kraxmal
• 30% saxaroza
• 10% laktoza, glyukoza, fruktoza, glikogen