Udk shirinova Aziza Dehqonovna Shavkat Rahmon she’riyatining poetik xususiyatlari

XULOSA VA TAKLIFLAR ……………………………………………..
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI……………………
ILOVALAR………………………………………………………………..
KIRISH
Mavzuning asoslanishi va uning dolzarbligi: XX asrda jahon she’riyati jamiyat og‘riqlarinini shaxs dardlari bilan vobasta tarzda ifodalay boshladi. Dunyo tabiatdan uzoqlashgan sari she’riyat tabiatni, tabiiylikni, erkni qo‘msay boshladi. Yangi o‘zbek she’riyatida dastlab zulmdan ezilgan xalqning dardlari ifoda etildi. Endi erkimizni qo‘lga kiritdik deb o‘ylagan Cholponlar avlodi lirik she’rlar ijod qila boshlaganda xalqning qaramligini angladi. Ular qatag‘on qilingach, G‘afir Gulom safdoshlari – keyingi avlod ehtiyotkorroq bo‘lib qoldi. Yuragidagi bari fikrlarni to‘kib-solmadi, ammo haqiqiy she’riyat qanday bo‘lishi kerakligini keyingi avlodga o‘rgata oldi. Shu sabab A.Oripov, E.Vohidovlar safdoshlari jasorat bilan she’rlar yozdilar. Ular tarbiyalagan shogird shoirlar istiqlolni orzu qildi va bu haqda she’r yordamida aytdi. Shavkat Rahmon ana shunday shoirlardan biri, o‘z safdoshlari orasida rostgo‘yi, iste’dodlisi, jur’atlisi, vatanparvarlardan biri edi. U kabi shoirlar istiqlolning yuzaga chiqishiga yo‘l ochdi. Shoirlar ijodi, ular yaratgan asarlar elning, ayniqsa, yoshlarning ma’naviy kamolotida muhim o‘rin tutishi rost. Ular kitobxonga taqdim qilgan kitoblar elning ulug‘ tarixini, asriy dardlarini o‘zida mujassam qilgani bilan ahamiyatlidir. Zotan, “…Kitobsiz taraqqiyotga, yuksak ma’naviyatga erishib bo‘lmaydi. Kitob o‘qimagan odamning ham, millatning ham kelajagi yo‘q”¹.
XX asrning oxirlarida sobiq sho‘roning barcha hududlarida erk istab she’r yozgan shoirlar o‘z millatlari dardlarini satrlarga joyladilar. Ular nafaqat o‘zlari mansub millat she’riyatini, balki butun jahon she’riyatini yangilashga harakat qildilar. Shunday shoirlardan biri sifatida Shavkat Rahmon – o‘z dardlarini unutgan, el dardini o‘z dardi deb bilgan shoir. U o‘zbek she’riyatining boyishiga munosib hissa qo‘sha bildi.
Shavkat Rahmon, Usmon Azim, Xurshid Davron, Azim Suyun, Usmon Qo‘chqor kabi ko‘plab shoirlarning o‘zbek she’riyatida paydo bo‘lishi o‘zbek adabiyotini yangi taraqqiyot bosqichiga ko‘tardi. Ammo bu shoirlar ijodi hali yetarlicha o‘rganilgan deb bo‘lmaydi. Ular orasida Shavkat Rahmon ijodi haqida maqolalar qilingan, risolalar bor. Ayni damda, joriy yilda monografik tarzda o‘rganildi. “80-yillar o‘zbek she’riyatida poetik tafakkurning yangilanishi va Shavkat Rahmon ijodi” nomli bu monografik tadqiqotda o‘zbek she’riyatining poetik tafakkuridagi yangicha o‘zgarishlar Shavkat Rahmon ijodi misolida o‘rganildi². Ammo shoir she’riyatining poetik jihatlarini yaxlit tadqiqot sifatida o‘rganish, shoirning betakror ijodi yosh avlod ma’naviyatini yuksaltirishda muhim o‘rin tutishi mavzuning dolzarbligini, bu boradahali tadqiqot olib borish zarurati borligini ko‘rsatadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947-son “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi, 2019-yil 21-oktyabrdagi PF-5850-son “O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqesini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi, 2020-yil 20-oktabrdagi ПФ-6084-son “Mamlakatimizda o‘zbek tilini yanada rivojlantirish va til siyosatini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g`risida”gi Farmonlari, 2017-yil 20-apreldagi PQ-2909-son “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi, 2017-yil 13-sentabrdagi PQ-3271-son “Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ib qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to‘g‘risida”gi, 2020-yil 19-oktabrdagi ПҚ-4865-son “Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy tavalludining 580 yilligini keng nishonlash to‘g`risida”gi, 2020-yil 3-dekabrdagi ПҚ-4910-son “Iqtidorli yoshlarni saralab olish tizimi va akademik litseylar faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g`risida”gi, 2021-yil 4-fevraldagi ПҚ-4977-son “Alisher Navoiy nomidagi xalqaro jamoat fondini tashkil etish to‘grisida”gi, 2021-yil 26-apreldagi PQ-5040-son “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorlari hamda mazkur faoliyatga tegishli boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga oshirishda ushbu dissertatsiya tadqiqoti muayyan darajada xizmat qiladi.