Udk 575. 581 Magistratura bo‘limi Ekologiya va botanikakafedrasi

Beshinchi nav almashuvi (1971-1981 yillar)
 
Bu davrda g’o’zaning "Toshkent-1" navi eng ko’p tarqalib, u 
rayonlashtirilgan yildan (1971-yil) beshinchi nav almashuvi boshlandi. Mazkur 
navdan tashqari g’o’zaning yovvoyi shakllari bilan chatishtirish natijasida 
yaratilgan "175-F" (AN.Tribunskiy va boshqalar), "AN-402" (N.Nazirov), 
"Uychi-2", "Qizil Ravot" (AT.Sitba va boshqalar), "С-2602", "С-2606" 
(F.V.Voytenok va boshqalar), "Oq Oltin", "Samarkand-3"/(O.Jalilov va 
boshqalar), "AN-O’zbekiston-3" (A. Fakirov va boshqalar), "Toshkent-6" 
(S.Miraxmedov va boshqalar), "Chimboy-3010" (A.V.Bereznyakovskaya va 
boshqalar), "3038" (A.M.Guseynov) va boshqa navlar rayonlashtirildi. 

---

19 
Uzun tolali g’o’zalarning "9647-I" (V.G.Ko’lebyaev, A.S.Donsov), "9732-I" 
(K.N.Kurtgeldiev va boshqalar), "Ashxobod-25" (D.Boboev), "С-6030", "С-
6037" (Yu.P.Xutornoy va boshqalar), "Termiz-7" (AATvorogova va boshqalar), 
"6249-V", "6465-V", "8986-V" (V.P.Krasichkov, B.Sanginov) va boshqa 
navlari rayonlashtirildi. 
Yuqori darajada viltga chidamli "Toshkent-1" navi birinchi navbatda vilt 
bilan kuchli zararlangan tuproqli maydonlarga ekildi va bunday yerlardan "108-
F" naviga nisbatan 30-50 foizga ko’p xosil olishga erishildi. Bu nav 1978 yilda 
eng ko’p maydonda — 1,352 ming gektarda yetishtirildi. Lekin, ayrim 
xududlarda " 108-F" navi singari vilt bilan kasallanishi qayd qilindi. Ko’p 
martalab o’tkazilgan tekshirishlardan ma’lum bo’ldiki, bunday yerlarda 
vertitsillium zamburug’ining o’ta zararli yangi irqi paydo bo’lgan, buni shartli 
ravishda "B" irqi deb ataldi. 
"Toshkent-1" navining yaratilishi va joriy etilishi o’rta tolali g’o’zalarning 
vilt kasalligiga chidamli navlarini yaratish borasida yangi yo’nalish bo’lib 
xizmat qildi. G.S.Zaysev nomidagi G’o’za seleksiyasi va urug’ligi ilmiy 
tadqiqot instituti va boshqa ilmiy muassasalarda 1964-1965-yillarda mavjud 
navlarni yovvoyi shakllar bilan chatishtirish ishlari boshlab yuborildi. 
"Toshkent-1" va "AN-402" navlari nisbatan serxosil va tola chiqimi yuqori 
bo’lsada, ular tolasining to’kilish sifati uncha yaxshi emas edi, jumladan, 
to’qimachilik talabi jixatidan VI tipga mansub tola berardi. Shu sababli ham 
ularni yangi navlar bilan almashtirish lozim bo’ldi. 1981 yildan so’ng 
"Toshkent-1" navi ekilgan maydonlar keskin kamayib ketdi.