Udk: 338. 48 Saidmahmudova Ozoda Abdulla qizi

1.3. Turizmi rivojlangan davlatlarda turizmni rivojlantirish modellari. 
Bu paragrafda, turli mamlakatlarning turizmni rivojlantirish uchun mas‘ul 
bo‘lgan davlat organlarini tashkil qilish tajribalarini o‘rganishlar natijalari 
keltirilgan. Hozirgi kunda turizm sohasini davlat tomonidan tartibga solishning 
to‘rta modeli mavjud. Ushbu modellarning turizm bozorining makroxududlar 
bo‘yicha taqsimlanishi ham ko‘rib chiqilgan. 
Turizmni rivojlanishi dunyoning ko‘plab mamlakatlarida davlat byudjetiga 
qo‘shimcha mablag‘lar to‘plash, multiplikativ samara tufayli iqtisodiyotning 

---

26 
boshqa tarmoqlarini ham rivojlantirish, turistik infrastruktura obyektlari xolatini 
yanada yaxshilash imkoniyatlarini yaratadi.
Ko‘plab mamlakatlarda turizm sohasi maxsus markazlashgan davlat 
tashkilotlari tomonidan boshqariladi. Shu bilan birga, turizm sektorining davlat 
tomonidan boshqarilish darajasi turlicha bo‘lib, u muayyan davlatning iqtisodiy 
rivojlanish xolatiga ham bog‘liqdir. Ushbu xolat turizmni davlat tomonidan 
boshqarilishini bir qancha modellari yuzaga kelishiga olib kelgan, hamda ularni 
tadqiq qilish orqali turizm biznesini tashkil qilishdagi ba‘zi bir qonuniyatlarni ham 
kuzatishimiz mumkin.
So‘ngi yillarda o‘tkazilgan tadqiqotlar va chop qilingan maqolalar, turizm 
sohasini davlat tomonidan tartibga solishni institutsional-tashkiliy mexanizmlarini 
o‘rganishga xorijiy hamda mamlakatimiz olimlari tomonidan jiddiy e‘tibor 
qaratilayotganini ko‘rsatmoqda. Lekin shu qatorda, sohani davlat tomonidan 
tartibga solishning asosiy modellarini makro va subregionlar kesimida o‘rganib 
chiqish hozirgi kungacha to‘liq amalga oshirilmagan. Shuning uchun ushbu 
tadqiqotni amalga oshirish zaruriyati yuzaga chiqmoqda.
Turli mamlakatlar tajribasini o‘rganish, muayyan mamlakatda turizmni 
davlat tomonidan qanchalik qo‘llab-quvvatlanishi, sohaning rivojlanishida asosiy 
rol o'ynashini yaqqol namoyon qilmoqda. Ushbu xolat o‘z navbatida sohaga 
maxsus yondashuvni talab qiladi. Bir tomondan, turizm ko‘p tarmoqli kompleks 
sifatida o‘z faoliyatini boshqa sohalarga nisbatan ko‘proq tartibga solishga ehtiyoj 
sezadi, ikkinchi tomondan, xaddan tashqari davlat nazorati, ma‘lum ma‘noda 
tadbirkorlik tashabbuslarini chegaralab qo‘yishi mumkin.
Buning natijasida bozor mexanizmlari ishlashiga putur etishi mumkin. Bundan 
tashqari, turizm sohasi har qanday davlat uchun juda ulkan iqtisodiy, siyosiy va 
ijtimoiy axamiyat kasb etadi. Shuning uchun, sohaning davlat boshqaruv 
organlarini tashkil qilinishi birmuncha murakkab jarayon hisoblanadi. Jaxon 
tajribasi turizmni davlat tomonidan boshqarishning yagona, mukammal formulasi 
mavjud emasligi ko'rsatmoqda.

---

27