Udk: 30. Hamroqulov xushbaxt sadriddinovich xalqaro moliya munosabatlari barqarorligini ta’minlashda valyuta siyosatining o’rni

-jadval O’zbekiston banklarida mavjud xorijiy kreditlar yo’nalishlari

Download 1,09 Mb. bet 13/29 Sana 15.01.2022 Hajmi 1,09 Mb. #367999

Bu sahifa navigatsiya:

• Moliya Korеya Turkiya Xitoy davlat

2.1-jadval

O’zbekiston banklarida mavjud xorijiy kreditlar yo’nalishlari18
Moliya	Korеya	Turkiya	Xitoy davlat	Xalqaro tiklanish
tashkilotining	eksimbanki			va taraqqiyot
		Eksimbanki	tarqqiyot banki
nomi	(Koreaeximbank)			banki
		Turkiyadan	Xitoydan tovarlar,
	Korеyadan tovarlar,	tovarlar, asbob-		Mеva-sabzavot va
			asbob-uskuna va
	asbob-uskuna va	uskuna va		boshqa qishloq
Krеdit			xizmatlarni sotib
	xizmatlarni sotib	xizmatlarni sotib		xo‗jaligi
yo‗nalishidan			olish kontarktining
	olish kontarktining	olish		mahsulotlarini qayta
foydalanish			100 %gacha
	85%gacha	kontarktining		ishlash bo‗yicha
maqsadi			qiymatini
	qiymatini	85%gacha		kontraktning 100
			moliyalashtirish
	moliyalashtirish	qiymatini		%gacha
			(kamida 50%)
		moliyalashtirish
				Maksimal summa -
			Maksimal summa -	2,0 mln.AQSH
Krеditning		Minimal va		dollarigacha (4 mln
			ko‗zda tutilmagan;
minimal va		maksimal		AQSh dollari
	-		Minimal summa -
maksimal		summa ko‗zda		klastеr ko‗rinishida
			100,0 ming AQSh
summasi		tutilmagan		ajratilganda);
			dollaridan boshlab.
				Minimal summa -
				ko‗zda tutilmagan.
Krеdit
yo‗nalishining	5-7 yil	10 yilgacha	9 yilgacha	7 yilgacha
maksimal muddati
	Libor + KЕKSIM
	banki marjasi (har		6 oylik Libor +	6 oylik Libor + chеt
	bir loyiha bo‗yicha	Libor + chеt el		el bankining
			yillik 3,2% XDTB
	aloxida) +	banki marjasi +		o‗zgaruvchan sprеdi
Yillik foiz			marjasi +
	O‗zmilliybank	O‗zmilliybank		+ 0.2% MF marjasi
stavkasi			O‗zmilliybank
	marjasi (har bir	marjasi Jami 9-		+ O‗zmilliybank
			marjasi Jami 9-10
	loyiha bo‗yicha	10 % atrofida		marjasi Jami 6-7 %
			% atrofida
	alohida) Jami 10-11			atrofida
	% atrofida
			3 yilgacha, biroq
Loyiha bo‗yicha		Asbob-uskuna	2021 yilning 5
	1 yilgacha	o‗rnatilganidan	iyunidan	2 yilgacha
imtiyozli davr
		so‗ng 6 oy	kеchiktirilmagan
			holda
			Krеdit bo‗yicha
Boshqaruv	Krеdit	Krеdit	qoldiqning 0,3% to	Krеdit summasining
		summasining	krеdit to‗liq
komiisiyasi	summasining 0,2%			0,5%
		0,2%	qoplanmaguniga
			qadar

18. 
    https://nbu.uz/uz/small-business/xorijiy-kredit-yo-nalishlari/ 38
    

Markaziy bankning milliy valyuta kursiga ta‘sir etish maqsadida valyuta bozorida chet el valyutalarini sotib olish yoki sotishiga valyuta interventsiyasi deyiladi.
Hozirgi davrda valyuta interventsiyasidan ko‘zlangan maqsad - valyuta kursining qisqa vaqt oralig‘ida, kutil-maganda yuzaga keladigan keskin tebranishlarga barham berish hisoblanadi. Markaziy banklar valyuta kursini istalgan darajada o‘zgartirish imkoniyatiga ega emas, chunki ular valyuta bozorlarida tijorat banklari bilan raqobat kila olmaydilar. Shu sababli, valyuta interventsiyasidan maqsad valyuta kursining keskin tebranishlari oqibatlarini yumshatish hisoblanadi.¹⁹
Valyuta interventsiyasi rasmiy oltin-valyuta zahiralari yoki Markaziy banklarning banklararo «SVOP» bitimlari hisobiga amalga oshiriladi.
Valyuta interventsiyasi XLX asrdan boshlab qo‘llanila boshladi. Masalan, Gollandiya Markaziy banki, Avstriya-Venger banki milliy valyuta kursini barqaror tarzda ushlash uchun undan foydalanishgan. Oltin monometallizmi bekor qilingandan so‘ng, valyuta interventsiyasidan foydalanish keng tarqaldi. 1929-1933 yilgi jahon iqtisodiy inqirozi yuzaga kelgan sharoitda, Markaziy banklar valyuta dempingiga ko‘mak berish uchun o‘z valyutalari kursini tushirish maqsadida valyuta interventsiyasidan foydalandilar.
Valyuta interventsiyasi o‘tkazishning moddiy bazasi vazifasini, 1930-yillarda AQSH, Buyuk Britaniya, Frantsiya, Italiya, Kanada va boshqa mamlakatlarda tashkil qilingan, maqsadli valyuta fondlari - oltin, chet el va milliy valyutalarda tashkil etilgan davlat fondlari o‘tadi. Hozirgi sharoitda bu fondlarning roli va yo‘nalishi ayrim davlatlarda alohida xususiyatga egadir. Masalan, Frantsiyada bu maqsadli valyuta fondi mamlakat rasmiy oltin-valyuta zahiralarining summasi miqdorida ajratilgan fonddir. Frantsiya Markaziy banki o‘zining interventsiya operatsiyalari hajmini va xarakterini oshkor kilmaslik uchun uning ulchov

19
https://www.academia.edu/34974145/Xalqaro_moliya_munosabatlarida_mamlakat_valyuta_siyosatining_orni_va_ah amiyati_Reja

39

ko‘rsatkichlarini matbuotda e‘lon kilmaydi. AQSHda maqsadli valyuta fondi haqiqiy ahamiyati va zaruratini yo‘qotdi (uning hajmi 2 mlrd. AQSH dollari bo‘lib, u 1934 yil tashkil topgan vaqtdan beri o‘zgarmasdan qolmoqda). Chunki, Federal Zaxira banklari valyuta interventsiyasini, asosan, chet el Markaziy banklarining «SVOP» bitimlari asosidagi kreditlari hisobiga amalga oshirilmoqda. Buyuk Britaniyada maqsadli valyuta fondi, mamlakatdagi oltin - valyuta zahiralarini o‘zida mujassamlashtirgandir.

Brettonvud tizimi doirasida valyuta interventsiyasi, asosan, qat‘iy belgilangan kurslar qadrini ushlab turish maqsadida o‘tkazilardi. Interventsiyani o‘tkazishda asosiy valyuta AQSH dollari bo‘lgani uchun, AQSH boshqa davlatlarga uning kursini ma‘lum darajada ushlash yuzasidan majburiyat qo‘ydi. Yamayka tizimida suzib yuruvchi valyuta kurslariga o‘tilgandan so‘ng, valyuta interventsiyasi, asosan, kurslar tez tebranishining oldini olish maqsadida o‘tkazilardi. AQSH dollarini zahira valyuta sifatidagi roli pasayishi oqibatida, valyuta interventsiyasida AQSH dollari bilan bir qatorda nemis markasi hamda bir qator G‘arbiy Yevropa va Yaponiya davlatlari valyutalari qo‘llanila boshlandi.
Hozirgi vaqtda, har qanday interventsiyaning oxirgi maqsadi, valyuta bozoridagi vaziyatni barqaror ushlash hamda valyuta kurslari tez tebranishining oldini olishdan iborat. Valyuta bozoridagi barqaror holat, birinchi navbatda, tashqi iqtisodiy aloqalarni, shu jumladan, butun iqtisodiyotni rivojlanishini ta‘minlaydi.
Valyuta interventsiyasining uzoq muddatli maqsadlari sifatida, hukumat tomonidan bozordagi holatni, mamlakatning asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlari bilan moslash, xususan, milliy valyuta kursining oshib yoki tushib ketishining oldini olish, iqtisodiyotni xalqaro valyuta-kredit kon‘yunkturasining salbiy ta‘siridan saqlash-larini ko‘rsatish mumkin. Ba‘zan, davlat o‘z valyuta kursini real bo‘lmagan kurs darajasida saqlashga harakat qiladi.
Ko‘pgina Markaziy banklar mamlakatning oltin-valyuta zahiralari bilan o‘tkaziladigan operatsiyalarga extiyotkorlik bilan yondoshmoqdalar va kamroq xarajat talab qiladigan usullardan foydalanishga intilmoqdalar.
40

Oxirgi yillar davomida, yetakchi mamlakatlar bir necha marta muvofiqlashgan valyuta interventsiyasini o‘tkazdilar. Ularning asosiy maqsadi bo‘lib, AQSH dollari kursini tushirish yoki hech bo‘lmaganda uning kursi o‘sishining oldini olish edi. Biroq, o‘tkazilayotgan operatsiyalar summasi nisbatan kam bo‘lganligi sababli, sezilarli yutuqlarga erishilmadi. Shunday bo‘lsada, shu narsa aniq bo‘ldiki, alohida mamlakatlarning shartli interventsiyasiga nisbatan muvofiqlashgan interventsiyaning natijasi ta‘sirchanroqdir.

Download 1,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: