Учун масъуллар- лаборантлар Қорабаева Д., Эргашева Ю

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ


МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ


ФОТОНИКА КАФЕДРАСИ

Оптика

фани бўйича лаборатория ишларининг услубий қўлланмаси

Нашрга тайёрлаганлар:

Профессор Отажонов Ш.
доцент Рамазанов А.Х.
ўқитувчи Реймбаева С.Р.
Оптика ўқув лабораторияси
учун масъуллар- лаборантлар Қорабаева Д., Эргашева Ю.

ТОШКЕНТ- 2019

Тақризчилар:

Т.Ахмаджанов -Фотоника кафедраси мудири, доцент
Б.Х.Эшчанов- ф.-м.ф.д.,профессор в.б., ЧДПИ.

Ушбу услубий қўлланма 5140200-Физика, 5140400-Астрономия ва 5141500 – Биотиббиёт физикаси таълим йўналишларининг ўқув режасидаги “Оптика” фанига тегишли ўқув дастури талаблари асосида тайёрланган бўлиб, лаборатория машғулотига тегишли маълумотлар берилган.

Оптика фанининг хусусиятларидан келиб чиқиб, услубий қўлланмадан ўрин олган ҳар бир лаборатория ишлари бўйича қисқача назарий маълумотлар, ишнинг мақсади, бажариш тартиби, тажриба хатоликларини ҳисоблаш усуллари, олинган натижаларни расмийлаштириш бўйича бир қатор тавсиялар ўз аксини топган.

Маскур услубий қўлланма Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Услубий кенгашининг 2019 йил 9 ноябрь мажлиси қарори билан нашрга тавсия этилган (2- Баённома)

МУНДАРИЖА
КИРИШ................................................................................................4

1. 
   Линзаларда сферик аберрация...................................................................5
   

2. 
   Оқ ёруғликнинг спектрга бўлиниши ва қайтадан оқ ёруғликга
   

айланиши бўйича Ньютон тажрибаси.......................................................9

3. 
   Иккиламчи тирқишдаги ёруғликнинг дифракцияси.
   

VideoCom ёрдамида қайд қилиш ва натижаларнитаҳлили.....................12

4. 
   Гелий-неон лазери ёрдамида Френель кўзгусидаги интерференция.....22
   

5. 
   Ўтган ва қайтган оқ ёруғликдаги Ньютон ҳалқалари………………......34
   

6. 
   Майкельсон интерферометри ёрдамида гелий-неон лазери нурланишининг тўлқин узунлигини аниқлаш………………………….42
   

7. 
   Маха- Цендер интерферометри ёрдамида ҳавонинг синдириш кўрсаткичини ўлчаш……………………………………………………...53
   

8. 
   Ўтган лазер нури ёрдамида голограммани ҳосил қилиш……………...61
   

9. 
   Френельнинг қайтиш қонуни………………………………………...…..71
   

10. 
    Чорак тўлқин ва ярим тўлқин пластинкалар…………………………...77
    

11. 
    Қанд эритмаларида қутбланиш текислигини айланиши…… ………...85
    

12. 
    Стефан-Больцман қонуни: абсолют қора жисм нурланиш интенсивлигининг температурага боғликлигини аниқлаш...................89
    

13. 
    Призмали спектрометр ёрдамида инерт газларнинг ва металл буғларининг чизиқли спектрларини ўрганиш……………………….....96
    

14. 
    Тавсия этиладиган адабиётлар..................................................................107
    

КИРИШ
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг 2019 йил 17 июндаги «2019-2023 йилларда Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетида талаб юқори бўлган малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш ва илмий салоҳиятни ривожлантириш чора-тадбирлари тўррисида»ги Қарорида белгиланган вазифалардан келиб чиқиб, бугунги кун талабларига тўла жавоб берадиган ҳамда Олий таълимнинг меъёрий ҳужжатлари ҳисбланган ўқув режа ва фанларга тегишли ўқув дастурига мос бўлган ўқув адабиётларини яратиш ва уни уқув жараёнига тадбиқ қилишга йўналтирилган ушбу услубий қўлланма Оптика фанига тегишли 13 та лаборатория ишларини ўз ичига олган.
Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазрлиги томонидан тасдиқланиб, бакалавр таълим йўналишларига жорий этилган ўқув режадаги фанлар бўйича ажратилган умумий соат ҳажмининг 40-45 % талаба томонидан мустақил ўзлаштириладиган ўқув соатларини ташкил қилади. Бу эса фанлар бўйича мақсадли йўналтирилган адабиётлар билан таъминланганлигига бевосита боғлиқдир.
Шуни алоҳида қайд қилиш лозимки, кейинги икки йил давомида Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг Физика факультетидаги Оптика фанига тегишли ўқув лабораторияси замонавий моддий техника базаси билан бойитилди.
Ушбу услубий қўлланмада акс эттирилган ҳар бир лаборатория ишига тегишли маълумотлар берилган бўлиб, унда тажриба мақсади, лаборатория иши бўйича назарий маълумотлар, экспериментал қурилма тўғрисидаги маълумотлар, тажрибани ўтказиш тартиби, олинган натижаларни расмийлаштириш усуллари ҳамда лаборатория ишлари бўйича талабалар учун керали бўлган бир қатор маълумотлар берилган.