Uchquduq tuman kasb-hunar maktabi

Amaliy topshiriq:

Payvandlash qismini belgilashni o’rganish.
2-Amaliy topshiriq:
Payvandlash orqali qirqishni.

Uyga vazifa

5-Ilova

Mavzu 3 Pаyvаndlаsh toki mаnbа


Reja


1 Pаyvаndlаsh trаnsformаtori
2 Pаyvаndlаsh tо‘g‘irlаgichi
3 Pаyvаndlаsh tokini rostlаsh
Payvandlash transformatorlari


Payvandlash transformatori – o‘zgaruvchan tokning sanoat tarmoqlari kuchlanishi 220...380 V ni past kuchlanishga, ya’ni ÃÎÑÒ bo‘yicha payvandlash jihozlari kuchlanishiga va lozim bo‘lgan payvandlash tokini ta’minlovchi elektromagnit apparat­ dir. Payvandlash transformatorining, turg‘un payvandlash jara­ yoni uchun lozim bo‘lgan tez pasayib borishi uchun transforma­ torning maxsus konstruksiyasi, ya’ni sochilma magnit oqimlari kattalashtirilgan transformatori ishlab chiqarilgan. Payvandlash transformatorining chulg‘amlari suriladigan konstruksiyasi eng ko‘p tarqalgan. Bunday transformator (5.3-rasm) Ý320, Ý330 markali elektrotexnik po‘lat markali plastinkalardan yig‘ilgan berk magnit o‘tkazgichida yig‘iladi. Ketma-ket ulangan g‘altaklar 2 dan tuzilgan birlamchi chulg‘ami tarmoq kuchlanishiga ulana­ di, chulg‘am magnit o‘tkazgich 1 da qo‘zg‘almas qilib mahkam­ lanadi. Ikkilamchi chulg‘am ham ikkita g‘altak 3 dan tayyorlan­ gan bo‘lib, dasta 4 aylantirilganda magnit o‘tkazgichning o‘zagi bo‘ylab erkin surilishi mumkin.


Suriladigan chulg‘amli payvandlash transformatorining chiz-masi


1 – berk magnit o‘tka­zgich;
2 – birlamchi chulg‘am g‘altagi;
3 – ikkilamchi chulg‘am g‘altagi;
4 – dasta
Transformatorning ishlashi magnit o‘tkazgich orqali birlamchi

2 va ikkilamchi 3 chulg‘amlarning elektromagnit o‘zaro ta’sir­ lariga asoslangan. Energiya uzatishda ikkita o‘zgaruvchan mag­ nit oqimlari qatnashadi: faqat magnitdan o‘tadigan asosiy oqim F_t va magnit o‘tkazgichdan hamda havodan o‘tadigan sochilma oqim F_s. Salt yurish rejimida birlamchi chulg‘amning g‘altagi 2 kuchlanishi U1=220...380 V li ta’minlovchi elektr tarmog‘iga ula­ nadi. Bunda berk kontur hosil bo‘ladi va undan salt yurish toki Isyu o‘tadi. Bu rejimda ikkilamchi chulg‘am ulangan payvandlash zanjiri (ikkilamchi kontur) ochiq. Transformatorning ikkilamchi kuchlanishi salt yurish kuchlanishi U₂ = Usyu ga teng. Uning qiy­ matini yoyni ishonchli hosil bo‘lishi va xavfsizlik texnikasi ta­ lablari shartlari asosida transformatorni hisoblashda tanlaydilar Usyu≤ 65 V.

Payvandlash to‘g‘rilagichi – o‘zgaruvchan tokning uch fazali tarmog‘i energiyasini yoy bilan payvandlashda foydalanish uchun to‘g‘rilangan tok energiyasiga o‘zgartiruvchi statik o‘zgartirgichidir.

Payvandlash to‘g‘rilagichi quyidagi asosiy qismlardan tash­ kil topgan: kuchlanish transformatori – tarmoq kuchlanishini ta’minlash manbayining salt yurish kuchlanishigacha pasaytirish

uchun, yarim o‘tkazgichlar elementlarining bloki – o‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilash uchun, stabillashtiruvchi drossel – to‘g‘rilangan tokning pulsatsiyasini kamaytirish uchun. To‘g‘rilagich bloki ya­ rimo‘tkazgichlar elementlarining jamlanmasini tashkil etadi, ular maxsus sxema bo‘yicha ulangan. Yarimo‘tkazgichlar element­ larining afzallik tomoni shundaki, ular tokni faqat bir yo‘nalish bo‘yicha o‘tkazadilar, natijada tok kuchi o‘zgarmas (to‘g‘rilangan) bo‘ladi. Bunday elementlar ventili effektga egadirlar, chunki tok bir yo‘nalish bo‘yicha o‘tadi. Ular yarimo‘tkazgichli ventillar deb ataladi. Ular boshqariladigan – tiristorlar va boshqarilmaydigan – diodlarga ajratiladi.

Kremniyli boshqarilmaydigan ventil-diod uchun material sifa­ tida yupqa kremniyli plastinka (katod) ishlatiladi, uning ikkinchi tomoni (anod)ga yupqa qilib aluminiy qoplangan bo‘ladi (5.9-rasm, b). Ikki yarimo‘tkazgichlarning bevosita tutashuvi natijasi­ da o‘tuvchi qatlam (P) hosil bo‘ladi. U o‘z navbatida bir yo‘na­ lish bo‘yicha (anoddan A katodga K) tokni osongina o‘tkazadi va deyarli tokni orqaga o‘tkazmaydi. Ushbu kremniyli disk diod konstruksiyasini tashkil etad

Qirrаlаrni tаyyorlаsh pаyvаnd birikmаni turigа nisbаtаn

Pаyvаnd birikmа turi	Uchmа-uch	Tаvrli	Ustmа-ust	Burchаkli
Qirrаlаrni tаyyorlаsh gеоmеtrik shаkli

Qirrаlаrni pаyvаndlаshgа tаyyorlаsh gеоmеtrik shаkllаrining elеmеntlаri chоkning оchilish burchаgi ; pаyvаndlаnаyotgаn qirrаlаr оrаsidаgi оrаliq а; qirrаlаrning o‘tmаslаngаn mаsоfаsi s2; yo‘g‘оnligidа fаrq bo‘lgаn listlаrni pаyvаndlаshdа listni qiya qirqish uzunligi h; qirrаlаrning bir-birigа nisbаtаn surilishi — dir.