Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
470 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
TASAVVUFDA ABU-L-HASAN ASH-SHOZILIYNING TUTGAN 
O’RNI. 
TDSHU 
Sharq falsafasi va madaniyati kafedrasi
1-bosqich magistranti Xamroyev Nusrat. 
Annotatsiya: 
Shozaliya tariqatning asoschisi shayx Abu-l-Hasan Mag’ribiy 
ash-Shozaliy, uning to'liq ismi: Abul Hasan Ali ibn Abdulloh ibn Abdul-Jabbor al-
Hasan val-Husayn al-Shoziloniy al-Mag'ribiy ( milodiy 1196\97-1258-yililarda 
yashagan ). Mag’ribda shimoliy-g’arbiy Afriqodagi Shozila qishlog’ida tug’ilganni 
bois shozaliy laqabi bilan tanilgan. Ba’zi manbalarda Marokash shimolidagi 
Gamarat qishlog'ida 1196 yilda tug'ilgan deyiladi. Uning oilasi sayyidlarga 
bog’langan bo’lib payg'ambar Muhammad (s.a.v)ga bog’lanadi. 
Kalit so‘zlar
: Shozaliya, tariqat, tasavvuf, falsafa,
 
so'fiy.
Shajarasini shayx Ibn Xorazm ( 1236-yili vafot etgan ) orqali mashhur Abu 
Madyonga bog’lagan. U yoshligidann ilm dengiziga sho’ng’igan edi. U 21 
yoshigacha ta'lim olgan, ilm izlab o'z ona yurtini tark etadi. U tahsil olish davomida 
1244-yilgacha Iskandariya shahrida yashagan. Makkadan haj qilib, Bag'dodga borib 
yirik huquqshunoslarga shogirdlikka tushib, Qur'on va hadisni o’rgangan, shuningdek 
mashhur so'fiy o'qituvchilar va olimlar: Al-Muhosibiy Sari Saqtiy, Junayd al-
Bag'dodiy, Abdul-Qodir al-Jiloni, al-Shibli va boshqalardan tariqatni o’rgangan. 
Bag'dodda Abdussalom ibn Mashishning maktabida o'z ta'limni davom ettirdi. O'z 
yurtiga qaytib Shayx Abul-Foth al-Vosit maktabida ham tehsil oldi. Abul Hasan ash-
Shoziloniy qishlog’iga borib o’zining birinchi maktabiga 1227-yilda Tunisda asos 
solgan. Al-Shozilony "al-Shoziloniy g'ori" deb nomlanuvchi Tunis chetidagi, bir 
g'orda yashagan u hozirgi Zalalzh tepaligida joylashgan. U yerda yashab shogirdlarni 
qabul qilgan . Hatto ilmga shu darajada tashnaligidan ko’r bo’lib qolganligini ham 
rivoyat qiladilar. Ko’zi ojiz bo’lgach, tasavvufga kirgan Shozaliy, marokashlik 
mashhur so’fiy Abdusalom ibn Mashishning ta’lim-tarbiyasi ostida voyaga yetadi. 
Va’zu-u nasihatlari o’ta darajada ta’sirli bo’lganidan, ta’qib ostida voyaga yetadi. 
Iskandariyaga surgun qilinadi, ammo uning xalq orasidagi hurmat-e’tibori tobora 
kuchayaverdi. Shoziliy ko’p joylarni kezgan, olim-u mashoyixlar bilan uchrashgan. 
Bir necha bor haj safari qilgan. 

---