Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
383 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
SAYYID JAMOLIDDIN AFG’ONIY AFG’ONISTON JURNALISTIKASI 
ME’MORI 
 
Qudratov Sirojiddin Xolmatovich 
[phone] O’zMU magistrant 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada Sayyid Jamoliddin Afg’oniyning Afg’oniston 
ilm-fani va jurnalistikasidagi tutgan roli tahlil qilingan. 
Tayanch so’zlar: 
Jurnalistika, Islom g’oyalari, publicist, fikr, g’oya, fan.
 
 
19-asrning ikkinchi yarmidagi jurnalistikaning o’ziga xos xususiyati shundan 
iboratki, matbuot yangiliklarni tarqatuvchi organdan tortib fikr va g’oyalarni tarqatish 
organiga aylandi. Ya’ni, jurnalistika siyosiy institutga aylandi. Jamoliddin
 
Afg’oniy 
o’z asarida foydalangan mavzular va janrlar haqida gap ketganda, biz quyidagi 
muhim masalalarga e’tibor qaratishimiz kerak: 
-
birinchidan, u musulmon xalqlarining ilk publitsistlaridan biri bo’lib, u hamma 
narsani teran idrok etgan, buni ko’r-ko’rona emas, balki tekshirish, taqqoslash va 
ularning o’z xalqiga qanday foyda keltirishi to’g’risida tegishli xulosalar qilish bilan 
amalga oshirgan; 
-
ikkinchidan, u olim, publitsist sifatida, Islom g’oyalarini targ’ib qilgan va 
barcha dalillarni Islom doirasida va uning ravnaqi uchun targ’ib qilgan. “Zamonaviy 
panislomizm asoschisi deb hisoblangan S. J. Afg’oniy musulmon davlatlarining 
yangilanishini va yevropaliklarning siyosiy va iqtisodiy ustunligini yo’q qilish uchun 
ular o’rtasidagi ittifoqni orzu qilardi”.
25
Ushbu ikkita dalilni hisobga olgan holda shuni aytishimiz mumkinki, Jamoliddin 
Afg’oniy jurnalistikasida Islom g’oyalarini targ’ib qilish va himoya qilish, Vatanni 
himoya qilish, xalqni mustamlakachilikdan, qullikdan ozod qilish, ma’rifat va islomiy 
ta’limni rivojlantirish, ilm-fan va ilmiy rivojlanish qadriyatlar, shuningdek axloq va 
ta’lim masalalari hamda bu savollarning barchasi analitik janrda, ba’zan esa 
fantastika jurnalistikasida tez-tez va yaxshiroq aks etardi. 
25
Бартольд В.В. Панисламизм. Собр. Соч. Т. 6. М., 1966. С. 402. 

---