Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
70 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
барча ареалда кенг тарқалганлиги, аммо Африка ҳудудидагина учрамаганлиги 
қайд этилди. 
Longidoridae
оиласининг нематодалари, ҳусусан 
Xiphinema rivesi
тарқалиши фақат юқтирилган кўчат материаллари ва субстрат билан бирга 
амалга ошиши мумкинлиги изоҳлаб ўтилди. Фитогельминтологларнинг 
фикрига кўра ушбу нематодалар партеногенетик йўл билан кўпаяди, шунингдек 
популяциянинг асосини личинкалар ва урғочи индивидлвр ташкил этиши, 
эркаклари жуда кам миқдорда учраши мумкинлиги айтиб ўтилган. 
Ханжарсимон нематодаларнинг асосий хўжайини олма, нок, эман, ёнғоқ, 
апельсин ва бошқа шу каби танаси ёғочлашадиган ўсимликлар эканлиги 
исботланган [7]. 
Масалан, Киев вилоятининг кенг шохли ўрмонидан олинган намуналар 
умумий 40 % и энтоманематодалар билан зарарланганлигини кўрсатган. Дала 
ва боғдорчилик биоценозлари, ёнғоқ ҳамда қарағай агроценозлари 
нематодафаунаси ўзаро таққосланганда, ушбу ҳудудларда энтоманематодалар 
билан зарарланиш даражаси юқори эканлиги тасдиқланган. Экин 
майдонларининг 27,9 % и, боғ биоценозларининг эса 17,7 % и зарарланганлиги 
қайд этилган [6]. 
Россия фитогельминтолог олимлари томонидан ёнғоқ агроценозлари 
таҳлил қилинганда ўсимликларнинг илдиз ва илдиз олди тупроқларида 
Meloidogyne 
авлодига мансуб турлар учраганлиги, ҳамда ушбу турлар ўсимлар 
илдизи ҳамда ўтказувчи системасида йирик шишларни ҳосил қилиб, гигант 
ҳужайраларнинг ҳосил бўлишига, натижада ўсимликларнинг эрта ўсишдан 
қолиши, ҳосилдорликнинг кескин камайиб кетишига сабаб бўлиши қайд 
этилди. Бундан ташқари 
Xiphinema
ва 
Longidorus
авлодига мансуб турлар ҳам 
ўсимлик илдизида йирик шишларнинг ҳосил бўлишига сабаб бўлиши 
аниқланган [1]. 
Фитогельминтолог тадқиқотчи олимлар томонидан Нигерияда ёнғоқ 
илдизи ва илдиз олди тупроқларида 
Arachis hypogaca L. 
нематодаси қайд 

---