Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Gáp aǵzalarınıń orın tártibi
Baslawısh penen bayanlawıshtıń gáptegi orın tártibi derlik turaqlı. Baslawısh gáptiń basında, al bayanlawısh gáptiń aqırında keledi.
Mısalı: Oqıw baslandı. Bizler oqıp atırmız.
Degen menen, baslawısh bayanlawıshtan keyin keletuǵın jaǵdayları da ushırasadı. Yaǵnıy inversiyaǵa ushıraydı. Kórkem shıǵarmalarda kórkem sóz sheberi tárepinen personaj tiline tán ózgeshelikti, pikir hám sóz obrazlılıǵın, sóylew tili koloritin durıs kórsetiw maqsetinde bul usıldan qollanadı.
Mısalı: Súwrettey sızılar qız – kelinshekler, soǵar júreklerde dúrs – dúrs júrekler. (I.Yu.)
Hátteki, tariyxıy qáliplesken, turaqlı ornına iye naqıl – maqallarda da poeziyanıń talabına say baslawısh penen bayanlawıshtıń ádette ornı ózgertilip qollanıla beriwi múmkin:
Maqal bar: «Toy dese jumalar quw bas» minip tam basına sırnayshı ras. (I.Yu.)
«Toy dese quw bas jumalaydı» maqalın shayır «Toy dese jumalar quw bas» formasında ózgertip qollanǵan.
Lekin, bul keń álemge ózim sıymadım, degen eken diywanayı Mashrab.
Kútiwshiler kóp, jawlıq oraǵan kempir, shógirmeli ǵarrı, burınları azanǵı jel menen oynaǵan qızlar, kelinshekler … (Sh.S. «Kóp edi ketken tırnalar»).
Gápte tolıqlawıshtıń ornı
Tolıqlawısh bayanlawıshtıń aldında keledi. Gáp ishinde onıń usılay ornalasıwı sózlerdiń tuwra tártibi bolıp esaplanadı.
Men kitap oqıdım.
Dos basqa, dushpan ayaqqa qaraydı. (naqıl)
Sóz súyekten ótedi, tayaq etten ótedi. (naqıl)
Geyde tolıqlawıshtıń ornın almastırıp qollanılatuǵın jaǵdaylarda ushırasadı. Bul kóbinese awızeki sóylewde, uslublıq hám logikalıq talaplarǵa baylanıslı boladı. Mısalı: Qaradım, qaradım men, bálent – bálent aspandaǵı shubar bulttı ayırıp, suwırılıp shıqqan tırna qatarlarına qaradım men. (Sh.S.)
Kórgiń kelse úyrekli kól,
Taylarıńdı úyrette kel!
Kórgiń kelse jabayı ǵaz
Asıq dostım, ótpesin jaz!
Ján – jaǵında jıs toǵayı
Japırısıp boyanlardı
Úrkitedi qoyanlardı.