|
va ehtiyojning o‘zgarishi natijasida yildan-yilga takomillashib bormoqdadir.
Berilayotgan ma’lumotlarga ko‘ra jahonning 60 davlati xalqaro mebel savdosining
92%ni yetkazib beradi. AQSH, Italiya, GFR, Yaponiya, Kanada, Buyuk Britaniya
va Frantsiya kabi davlatlar yillik ishlab chiqariladigan mebel mahsulotlarining
50%ga yaqinini ishlab beradi. Rivojlanayotgan davlatlar orasida Xitoyning
mebelsozlik sanoati tez sur’atlar bilan rivojlanmoqdadir. Yalpi mahsulot ishlab
chiqarish hajmiga ko‘ra Xitoy AQSHdan keyingi ikkinchi o‘rinni egallab turibdi
.
.
Umumiy ishlab chiqarilgan mebel mahsulotlarining 60%dan ortig‘i Yevropa
Ittifoqi davlatlariga, 35% Shimoliy Amerika davlatlariga, 40% Osiyo-Tinch okeani
mintaqasiga eksport qilinadi.
O‘rmon va yog‘ochga qayta ishlov berish majmuasining rivojlanish
istiqbollari quyidagilardan iborat:
uning texnik yangilanish imkoniyatlarining yuqoriligi;
tarmoq tarkibida o‘zgarishlarning yuz berishi;
yog‘ochga ishlov berish hamda sellyuloza-qog‘oz sanoatlarida
kimyoviy mahsulotlarning ishlatilishi;
o‘rmon resurslarinng doimiy yangilanib borishi.
Aytib o‘tilgan istiqbol imkoniyatlaridan to‘liq foydalanish uchun esa
quyida sanab o‘tilgan muammolarni hal etish talab etiladi:
Mavjud imkoniyatlarning 20%dan foydalanilmoqda;
Past sarmoyaviy faollik;
O‘rmon va yog‘ochni qayta ishlash sanoatining asosiy
tarmoqlarida ishlab chiqarish miqdorining kamayib borayotganligi;
128
Qayta ishlash jarayonida yog‘och mahsulotlarining katta qismi
chiqindiga chiqarilishi;
O‘rmon va yog‘ochni qayta ishlash sanoati bilan bog‘liq
ekologik muammolarning mavjudligi.
Yuqoridagi ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, o‘rmon va yog‘ochga qayta
ishlov berish majmuasi tarmoqlari hududiy joylashuvi birinchi o‘rinda xom ashyo
omili bilan bog‘liq. Lekin so‘nggi yillarda ushbu majmua tarmoqlari iqtisodiy
imkoniyatlari yuqori bo‘lgan o‘rmon resurslariga kambag‘al davlatlarda ham
rivojlanib bormoqda.
Qurilish materiallari sanoati — uy-joy qurilishi, sanoat, qishloq xo‘jaligi va
boshqa qurilish sohalari uchun qurilish materiallari ishlab chiqaruvchi sanoat. Bir
qancha tarmoqlarni o‘z ichiga oladi. Sement, asbest-sement shiferi, asbest-sement
quvurlari, devor materiallari (g‘isht), ohak, gips, deraza oynalari, yumshoq yopma
materiallar, tabiiy toshlardan qoplama materiallar, bezak hamda pol uchun sopol
(keramik) plitalar, isitgich radiatorlar va konvektorlar, chinni-fayans sanitariya-
qurilish buyumlari, linoleum, yig‘ma temir-beton konstruktsiyalar va detallar,
noruda qurilish materiallari (maydalangan, chaqilgan tosh, qum, shag‘al, qum-
shag‘al aralashmasi) va boshqalar mazkur tarmoqning asosiy mahsulotlari
hisoblanadi.
Qurilish materiallari sanoati rivojiga birinchi navbatda iste’mol va xom-
ashyo omillari katta ta’sir ko‘rsatadi. Sement, g‘isht, asbestli sementli va shifer
mahsulotlari, o‘tga chidamli materiallar, oyna, keramik trubalar, gips, ohak kabi
qurilish materiallari ishlab chiqaruvchi sohalar xom-ashyo talab,
beton, temir-
beton mahsulotlar va konstruktsiyalar, yumshoq momiq, yordamchi-texnik
vositalar ishlab chiqaruvchi sohalar iste’molchiga yaqin joylashuvchi sohalar
bo‘lib hisoblanadi.
Sement sanoati qurilish sanoatining asosiy tarmog‘i hisoblanadi. Unda
portland sement, putstsolan portland sementi, toshqol portland sementi, shifer,
asbotsement quvurlar, ganch, gil va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. Sement
dastlab 1824 yilda Angliyaning janubidagi Portlend shahri yaqinida
129
(«portlandsement» nomi shundan olingan) ingliz ixtirochisi J.Aspdin tomonidan
ma’lum nisbatlarda qo‘shilgan ohak va tuproq aralashmasini kuydirib olingan. XIX
asrning 30-yillaridan boshlab Buyuk Britaniya, AQSH, Rossiya, Germaniyada
sement zavodlari qurila boshladi. XIX asrning 70-yillariga kelib sement jahon
qurilish texnikasi rivojlanishining asosiy yo‘nalishini belgilab, yigma temir-
betonning kashf etilishiga olib keldi. XX asir davomida jahonning rivojlangan
mamlakatlarida sement sanoati yuqori sur’atlarda o‘sdi va sement ishlab
chiqarishning umumiy hajmi 4000 mln. t ni tashkil etdi (2015) Hozirgi kunda
quyidagi davlatlar sement ishlab chiqarish bo‘yicha jahonning yetakchi davlatlari
bo‘lib hisoblanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
