U. X. Safarov, N. M. Karakulov

Oltinning jahon narxi, doll./unsiya. 18-rasm 
Oltinning jahon narxi, doll./unsiya. 27-jadval 
yil 
Ko‘rsatkich 
2007 
696.7 
2008 
868.4 
2009 
957.5 
2010 
1224.7 
2011 
1558.3 
2012 
1668.7 
2013 
1411.2 
2014 
1266.4 
2015 
1160.1 

---

114 
manba - 
www.kitco.com 
Qimmatbaho metallar ichida kumushning ahamiyati yildan yilga ortib 
bormoqda. Jahon bo‘yicha yiliga 27 000 tonnadan ortiq kumush ishlab 
chiqarilmoqda. Uni ishlab chiqarish jihatidan dunyoda Meksika (5 400 t) 
yetakchidir. Keyingi o‘rinlarda Xitoy, Peru, Avstraliya. Chili, Rossiya, Polsha,
Boliviya, AQSH Kanada turadi (28-jadval). O‘zbekistonda ham kumush konlari 
mavjud va kumush ishlab chiqarishda MDH davlatlari ichida oldingi o‘rinlarni 
egallaydi.
Kumush ishlab chiqarish hajmiga ko‘ra yetakchi davlatlar. 28- jadval 
Davlat 
2011 
2012 
2013 
2014 
2015 
1 
Meksika 
4150 
4496 
4861 
5000 
5400 
2 
Xitoy
3700 
3900 
4100 
4060 
4100 
3 
Peru 
3419 
3481 
3674 
3778 
3800 
4 
Avstraliya 
1725 
1727 
1840 
1720 
1700 
5 
Chili 
1291 
1195 
1219 
1594 
1600 
6 
Rossiya 
1200 
1400 
1428 
1334 
1500 
7 
Polsha 
1167 
1149 
1199 
1263 
1300 
8 
Boliviya 
1214 
1206 
1287 
1344 
1300 
9 
AQSH 
1120 
1060 
1040 
1180 
1100 
10 
Kanada 
661 
685 
646 
493 
500 
Boshqa davlatlar 
3553 
4101 
4506 
5034 
5000 
Jahon 
23200 
24400 
25800 
26800 
27300 
Manba - US Geological Survey 
Rangli metallurgiya tarkibida mis sanoatining ahamiyati katta. Jahondagi 
rangli metallar bozorini tahlil qilish bilan shug‘ullanuvchi yirik tashkilot 
hisoblanmish 
WBMS World Bureau of Metal Statistics
ma’lumotiga ko‘ra, jahon 
bo’yicha 2015 yilda mis ishlab chiqarish hajmi 23 mln. tonnani tashkil etgan( 29- 
rasm, 30-jadval). Ushbu metallni ishlab chiqarish hajmi 2007 yildan beri oshib 
bormoqda. Mis ishlab chiqarish bo’yicha dunyoda Chili davlati birinchi o’rinni 
egallaydi. Chilida yiliga 5,7 mln. tonna mis ishlab chiqarilmoqda. Ikkinchi o’rinda 

---

115 
1,7 mln. tonna mis bilan Xitoy Xalq Respublikasi turibdi. Keyingi o’rinlarni Peru, 
AQSH, Kongo Demokratik Respublikasi, Avstraliya, Rossiya, Zambiya, Kanada, 
Meksika egallaydi ( 30- jadval).
O’zbekiston mis ishlab chiqarish hajmi bo’yicha dunyoda birinchi 
yigirmatalikka kiradi (taxminan 18-19 o’rin). O’zbekistonda so’nggi yillarda yiliga 
o‘rtacha 100-200 ming tonna mis ishlab chiqarilmoqda. Uning asosiy qismi xorijiy 
mamlakatlarga eksportga chiqariladi. Mis mamlakatimizda mahalliy xomashyo 
negizida Olmaliq kon-metallurgiya kombinatida eritiladi.
Jahonning mis ishlab chiqarish hajmi, ming tonna. 19-rasm 
Jahonda mis ishlab chiqarish hajmi. 29-jadval 
yillar 
hajmi 
2007 
18029.0 
2008 
18498.0 
2009 
18581.0 
2010 
19209.0 
2011 
19698.0 
2012 
20245.0 
2013 
20757.0 
2014 
22927.0 
2015 
23077.0 
Manba - 
WBMS World Bureau of Metal Statistics 

---

116 
Jahonning mis ishlab chiqaruvchi yirik davlatlari. 30-jadval 
O‘rni 
Mamlakat 
Hajmi, ming tonna 
1 
Chili 
5760 
2 
Xitoy 
1710 
3 
Peru 
1700 
4 
AQSH 
1380 
5 
KDR 
1020 
6 
Avstraliya 
971 
7 
Rossiya 
732 
8 
Zambiya 
712 
9 
Kanada 
697 
10 
Meksika 
594 
Johon bo‘yicha 
23 100 
Mashinasozlik jahon qayta ishlovchi sanoat tarmoqlari orasida ishlab 
chiqariladigan mahsulot hajmi va mazkur tarmoqda band aholi soniga ko‘ra oldingi 
o‘rinda turadi. XXI asir boshlariga kelib ushbu majmua korxonalarida umumiy 
jahon sanoat mahsulotining 35% yaratilib, unda jami band aholining 27% faoliyat 
ko‘rsatgan. U har bir davlatning ijtimoiy mehnat unumdorligini, fan texnika 
taraqqiyoti darajasini, xalqning moddiy farovonligi va uning mudofaa qudratini 
ko‘rsatib beruvchi sanoat majmuasi hisolanadi. Mashinasozlik sanoat sifatida 
dastlab XIX asirda Buyuk Britaniyada, G‘arbiy Evropaning ba’zi mamlakatlarida, 
keyinchalik AQSHda tez rivojlana boshlagan.