У шбу услуб ий курсатма Тузувчилар

O`ZGARMAS TOK ZANJIRLARIDA BAJARILADIGAN

O`LCHASHLAR.
1. Ishdan ko`zda tutilgan maqsad.
1. Elektr energiyasi iste'molchilarining sxemasini yig`ib, tarmoqqa ulashni o`rganish (ketma-ket, parallel va aralash ulash )

2. Magnitoelektrik sistemadagi ampermetr va voltmetrning tuzilishi bilan tanishish.

3. Turli ulash sxemalarida, zanjirning ayrim qismlari va butun zanjir uchun tok kuchi va kuchlanishni o`lchashni o`rganish.

4. O`zgarmas tok zanjiri uchun Kirxgofning birinchi va ikkinchi qonunlarini amalda tekshirish.

2. Tajriba ishiga tushuntirish.

1. 
   Uch lampadan har birining qarshiligini ampermetr va voltmetr usuli bilan aniqlash (1.1-rasm). Bunda lampalarni navbati bilan ulab, ampermetr va voltmetrlarning ko`rsatishlari yozib olinadi, shu qiymatlarini Om qonuni formulasiga qo`yib har bir lampa spiralining qarshiligi aniqlanadi.
   

Uchta parallel ulangan chug`lanish lampasi spiralining umumiy qarshiligini aniqlash (1-rasm).

Om qonuni bo`yicha

bu yerda I -ampermetrning ko`rsatishi, a ,

U-voltmetrning ko`rsatishi, v .

Lampalarni parallel ulash sxemasi bo`yicha quyidagi asosiy nisbatlar tekshiriladi:

a) zanjirdagi umumiy tok, parallel ulangan iste'molchilardagi toklarning yig`indisiga teng (Kirxgofning 1-qonuni).

I_um = I₁ +I₂ +I₃ .

Berilganlar 1.1 va 1.2-jadvallardan olinadi;

b) parallel ulangan iste'molchilarning hisobiy zanjir qarshiligi (R_x) qo`yidagi formula bilan hisoblanadi:

bu yerda

R₁ , R₂ , R₃ larning grafiklari 1.1-jadvaldan olinadi.

Jadvaldan olinganlar buyicha (1.2-jadval) hisobiy qarshilik (R_X) umumiy qarshilik (R_UM) bilan solishtiriladi.

3. 
   Ketma-ket ulangan lampalar spiralining qarshiligini aniqlash.
   

Ketma-ket ulanganda, har bir lampa spiralining qarshiligi Om qonuni bo`yicha aniqlanadi:

bu yerda I-zanjirdagi tok, a.

U1, U ₂ , U ₃- har bir lampadagi kuchlanishning tushuvi, v.

Kuchlanishlarning bu tushuvi har bir lampaga navbati bilan ulanadigan voltmetr yordamida o`lchanadi.

Umumiy qarshilik Om qonuni bo`yicha aniqlanadi:

bu yerda U–tarmoq kuchlanishi, v.

Lampalarni ketma-ket ulash sxemasi bo`yicha (1.2-rasm) quyidagi asosiy nisbatlar tekshiriladi;

a) lampalar ketma-ket ulangan zanjirning hisobiy qarshiligi (R_x) alohida lampalar qarshiliklarining yig`indisiga teng:

R_Щ = R ₁ +R ₂ +R ₃ .

Bu qiymatlar jadvaldan olinib, R_UM bilan solishtiriladi;

b) zanjirga berilgan kuchlanish, ayrim lampalardagi kuchlanishlar tushuvining yig`indisiga teng (Kirxgofning 2-qonuni)

U = U ₁ +U ₂ +U ₃

v) zanjirning barcha qismlarida tokning miqdorlari teng.

4. Aralash ulanganda (1.3-rasm) lampa spiralining qarshiligi va butun zanjirning umumiy qarshiligi Om qonuni bo`yicha aniqlanadi

L₂ va L₃ lampalar parallel ulangani uchun U₂ =U₃ deyish mumkin.