U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Xotiraning himoyalanishi 
Sahifali tashkil etish yordamida manzillashda balki mantiqiy 
manzil noto‘g‘ri shakllangan va uning sahifa raqami protsessorning 
mantiqiy xotirasi chegarasidan chiqib ketadi. Noto‘g‘ri manzillashdan 
himoyalanish sahifalar jadvalining har bir elementida qo‘shimcha 
bitni valid-invalid saqlash va tekshirish yo‘li bilan amalga oshirilishi 
mumkin. Valid qiymati shu raqamli sahifa protsessorning mantiqiy 
xotirasiga tegishliligini ko‘rsatadi, invalid qiymati – nimadir to‘g‘ri 
emasligini bildiradi. Valid-invalid biti yordamida protsessor xotirasini 
himoyalashni tashkil etish 3.19-rasmda tasvirlangan. 
Misolda jarayon 0 dan 5 gacha bo‘lgan raqamlar bilan 
belgilangan oltita mantiqiy sahifalarga ega. “6” va “7” elementlar 
jarayonning mantiqiy sahifalariga mos emas, shuning uchun ularda 
valid-invalid bitlar invalid qiymatida o‘rnatilgan. Shuning uchun 
mantiqiy manzil bo‘yicha “6” yoki “7” raqamli sahifalarga murojaat 
qilishga bo‘lgan urunishida noto‘g‘ri manzillash bo‘yicha to‘xtalish 
ro‘y beradi. 
Qo‘shni xotirani taqsimlash 
Xotirani taqsimlashning eng oddiy va eng keng tarqalgan 
algoritmi qo‘shni xotirani taqsimlashdir - bitta qo‘shni xotira 
maydonida foydalanuvchi jarayonlari uchun xotirani taqsimlash.
Asosiy xotira bir-biriga qarab "o‘sadigan" ikkita qo‘shni 
qismlarga bo‘linadi: OTning doimiy qismi va uzilish vektori - pastki 
manzillarda, foydalanuvchi jarayonlari – manzil bo‘yicha. Har bir 
jarayon uchun ko‘chirish registri unga ajratilgan xotira maydonining 
boshlanishini, chegara registri mantiqiy manzillar oralig‘ining 

---

121 
uzunligini o‘z ichiga oladi. Har bir mantiqiy manzil chegara registri 
tarkibidan kichik bo‘lishi kerak.
3.19- rasm. Valid-invalid biti yordamida protsessor xotirasini 
himoyalash 
Fizik manzil qurilma tomonidan mantiqiy manzil va ko‘chirish 
registrining qiymati yig‘indisi sifatida hisoblanadi. Ko‘chirish va 
chegara registerlari apparat bilan qo‘llab-quvvatlash manzillar 
sxemasi quyidagi 3.20- rasmda keltirilgan.